دو قاعده فقهی

نویسنده : موسوی بجنوردی؛

(‎26 صفحه – از 11 تا 36 )

خلاصه ماشینی: “اما در پاسخ مسأله دوم که گفته‌اند چون حدود الله مبنی بر تسامح و تخفیف‌ است در عرصهء آن اصول عقلائی جریان ندارد و بر عکس در مورد قصاص‌ اصول عقالئی جاری میشود،میگوئیم که در خصوص قصاص هم اصول‌ عقلائی جاری نمیشود،زیرا درست است که حقوق الناس مبنی بر مداقه‌ و تدقیق است اما این دقت نظر مربوط به مسائل حقوقی و مالی صرف است‌ ولی در مسألهء دماء و نفوس آنچه از روایات کثیره و تسالم اصحاب و مذاق‌ شرع برای ما مسلم میشود آنستکه مهما امکن باید احتیاط کرد. نکتهء دوم-آنستکه اگر ولی دم ادعا کند که قوم و خویش ندارد و یا عدد خویشانش کمتر از حد نصاف است و یا خویشان وی حاضر نیستند قسم بخورند،آیا به صرف ادعا باید وی را تصدیق کرد و قسمها را تکرار نمود و یا اگر یکی دو تن را معرفی کرد،قسمها باید میان آنها تقسیم شود، یا باید به جستجو پرداخت و صدق گفتار ویرا احراز کرد تا اطمینان برای‌ حاکم پیدا شود؟ ممکن است گفته شود که باید به صرف ادعا وی را تصدیق کرد و لزومی به فحص و جستجو نیست چون در جای خود ثابت شده است که‌ در شبهات موضوعیه فحص لازم نیست،مضافا اینکه ثمرهء فقهی ندارد، یعنی اگر جستجو شد و معلوم گردید که مدعی کسی را ندارد،خود وی‌ به تنهائی باید سوگند بخورد و اگر جستجو شد و خویشانی وجود داشتند،اما (62).”