اندیشه و عمل سیاسی ماوردی (450 – 364)

(‎60 صفحه – از 37 تا 96 )

خلاصه ماشینی: “اخیرا نیز مقدسی در همین راه گام‌ نهاده و در رسالهء خود راجع به ابن عقیل(وفات 315)اظهار داشته است‌ وقتی میتوان به قضاوت تام و تمام دربارهء رسالهء ماوردی پرداخت«که‌ عصر وی بطور کامل مورد مطالعه قرار گیرد»نیز می‌نویسد»نیز می‌نویسد:«بهرحال این‌ رساله که در عصر مورد مطالعهء ما تدوین شده است،با نظرات و ملاحظات‌ ما دربارهء وقایع آن روزگار-که مربوط به«امارت استیلاء»یعنی امرای‌ آل بویه و سلجوقی(ملک،سلطان)است و از منابع موجود قابل استنتاج‌ میباشد-مطابقت دارد. ممکن است امیری که به نیرو و قهر رئیس و صاحب اختیار ایالتی گردیده است توسط خلیفه به امارت منصوب شود و حکومت ایالت‌ مذکور به وی واگذار گردد(تفویض)«امیر بواسطهء امر واقع فتح و استیلاء در موقعیتی قرار میگیرد که میتواند با استقلال تام(استبداد)وظائف‌ خویش را به انجام رساند اما وقتی خلیفه به این وضعیت رضا میدهد (اذن)به امارت امیر ضامن اجرای قانونی اعطاء می‌نماید و بدین ترتیب‌ وضعیتی که از لحاظ حقوقی ناقص و ناتمام است،برپا و استدارک میشود. -ماوردی این نکته را هم اضافه می‌کند که-استیلاء و ضرورتهای ناشی از آن اموری را قابل پذیرش میگرداند که در نصب‌ امیر استکفاء-یا انتخاب آزاد-غیر قابل قبول است»63 این انتصاب-اگر نه در عمل-از لحاظ حقوقی جنبه استثنائی دارد و به‌ خلیفه امکان میدهد که در حد ممکن،آنطور که باید از مقررات اساسی‌ قانون شرع دفاع و حمایت نماید و به امیری هم که بدین ترتیب امارتش‌ معتبر میشود امتیاز سیاسی و اخلاقی مشروعیت را ارزانی میدارد.”