حجیت علم قاضی در ارتباط با رجوع به کارشناسی

نویسنده : معرفت، محمد هادی؛

(‎11 صفحه – از 40 تا 50 )

خلاصه ماشینی: “در واقع با توجه به آنچه در کلام فخر المحققین است که:«و الشهادة اصل القضاء»4 چگونه میتوان در باب قضا به صرف اطمینان اکتفاء نمود؟ در صورتیکه به صدق مدعی اطمینان حاصل شود،هرچند که وی از اقامهء بینه عاجز باشد و در عین حال منکر نیز حاضر به اداء سوگند باشد اگر قاضی طبق اطمینان شخصی خود که نتیجهء امارات ظنیه است حکم کند،آیا حکم وی طبق موازین است،در حالیکه ظاهرا طبق علم عرفی حکم نموده است؟ در باب ثبوت ولایت قاضی به استفاضه علامهء کنی میفرماید: «اما ما افاد منها العلم فلا اشکال. چون‌ دلیل«حجیت علم قاضی،از این جهت شمول دارد و شاهد این مدعی،کلام خود صاحب‌ جواهر در باب شهادت است به این بیان که: «انما الکلام فی اشتراط العلم بالمشاهدة الظاهر بالابصار فلو علم حینئذ من ذلک‌ بالتواتر او بالخبر المحفوف بالقرائن او بغیر ذلک من طرق العلم،لم تجز الشهادة؟مع انک‌ قد عرفت ان الضابط:العلم الذی لا ینحصر طریقه بذلک مع عموم الادلة»1 بنابراین روشن است که استناد به صرف اطمینان-که مثلا از مجرد تغییر رنگ متهم‌ حاصل گردد-بهیچوجه نمیتواند مبنای حکم به عدل و قسط باشد و آنچه در باب قضاء معتبر است،عمل است. اما در همهء این موارد چون گزارش صرفا حاکی از نظر گزارشگر است شرعا نمی‌تواند مستند حکم‌ حاکم قرار گیرد،مگر اینکه گزارش به نحوی باشد که حاکم شخصا از روی آثار بدست‌ آمده و دلائل ارائه شده،یقین قطعی حاصل کند و یا گزارش موجب اقرار و اعتراف متهم‌ گردد.”