قرعه و پرداخت دیه

نویسنده : پور قهرمانی گلتپه، بابک ؛

(‎5 صفحه – از 42 تا 46 )

خلاصه ماشینی: “فقهای معاصر نیز درباره مفاد این حکم چنین‌ نظر داده‌اند: سؤال:«در صورت علم اجمالی بر وجود قاتل‌ در بین افراد محدود و معین بفرمایید: الف)آیا قاضی می‌تواند برای تعیین قاتل و اجرای قصاص از قرعه استفاده کند؟ ب)در صورت منفی بودن پاسخ و لزوم‌ پرداخت دیه،چه کسی باید دیه را بپردازد،و نحوه‌ پرداخت آن چگونه خواهد بود»؟ آیه الله بهجت: اگر صلح ممکن باشد مصالحه شود والا تنصیف می‌شود. از رأی شماره 7/2/211371/3668 شعبه 26 دیوان عالی کشور،همین مفهوم نیز استنباط می‌شود:«در رابطه با استدلال اولیای دم که‌ مشتمل بر تعجب و شگفتی است،با اینکه قتل‌ عمدی انجام شده باید گفت این حکم که قصاص‌ در موارد علم اجمالی و عدم تعیین قاتل از قصاص‌ تبدیل به دیه می‌شود،مورد اجماع علمای شیعه‌ می‌باشد و هیچ‌کس با قرعه قائل به قصاص نشده‌ است». پس در اینجا مثل قتل،قصاص منتفی‌ است،ولی دیه ضرب و جرحی که وارد شده باید بی‌شک قرعه یکی از طرق‌ کشف حقیقت است و قاضی‌ در برخی مواقع الزاما و در برخی دیگر مجازا از قرعه‌ استفاده می کند؛به خاطر اینکه هیچ دلیلی در کشف‌ حقیقت وجود ندارد،و نیز «کل مجهول فقه القرعه»و کلما حکم الله به فلیس‌ بمخطی‌ء»(هر چیزی که‌ مورد حکم خدا قرار بگیرد خطاء نخواهد بود)و چون‌ قرعه از نظر کتاب و سنت از اعتبار بالایی برخوردار است،طرفین نمی‌توانند پس‌ از بیان قرعه از طرف حاکم‌ تخلف بکنند به نحوی جبران شود؛و چون معلوم نیست که‌ کدام یک ضارب یا جارح است چاره‌ای جز این‌ نداریم که از قرعه برای پرداخت دیه استفاده کنیم؛ زیرا«کل‌مجهول فقه القرعه»(در هر امر مجهولی‌ قرعه جاری می‌شود)و در تاءیید نظر فوق لازم‌ به ذکر است که کمیسیون استفتائات شورای عالی‌ قضایی در تاریخ 9/10/1363 همین نظر را داده‌ است.”