تفسیر موادی از قانون مجازات اسلامی

نویسنده : اخوت، محمد علی ؛

(‎9 صفحه – از 33 تا 41 )

خلاصه ماشینی: “تفسیر موادی از قانون‌ مجازات اسلامی محمد علی اخوت(عضو معاون دیوان عالی کشور)(قسمت سی‌ام) تصویر صفحه مراجعه شود) گفتار پنجم:اجبار،اکراه،اضطرار با فرض آزادی اراده مرتکب در ارتکاب‌ جرم،این سؤال مطرح می‌شود که در صورت‌ مجبور بودن اوآیا مرتکب را می‌توان‌ تعقیب و مجازات کرد و آیا او مبرای از مسئولیت است یا اینکه مسئولیت کیفری‌ بر او بار می‌شود؟ قانونگذار جمهوری اسلامی ایران در ماده(54)قانون مجازات اسلامی،از اصطلاحات‌”اجبار و اکراه‌”توامان استفاده‌ کرده است؛به موجب این ماده: “در جرایم موضوع مجازاتهای تعزیری یا بازدارنده،هر گاه کسی بر اثر اجبار یا اکراه که‌ عادتا قابل تحمل نباشد،مرتکب جرمی گردد مجازات نخواهد شد؛در این مورد اجبار کننده‌ به مجازات فاعل با توجه به شرایط و امکانات‌ خاطی و دفعات و مراتب جرم و مراتب تأدیب‌ از وعظ و توبیخ و تهدید و درجات تعزیر محکوم می‌گردد. با توجه به استفاده از عبارت فوق،این سؤال‌ مطرح می‌شود که آیا اجبار از علل رافعه‌ مسئولیت کیفری همانند جنون و کودکی است‌ یا از معاذیر قانونی می‌باشد؟اغلب حقوقدانان‌ ایرانی،اجبار را در مبحث مربوط به علل و عوامل رافع مسئولیت کیفری مطرح کرده‌ اند؛هرچند قانونگذار در مورد جنون،به‌ موجب ماده(51)قانون مجازات اسلامی، جنون را رافع مسئولیت کیفری دانسته است؛ ولی با عنایت به اینکه اکراه و اجبار به نوعی‌ مخل اراده شخص مجبور و مکره می‌باشد، باید گفت این دو مبحث نیز از علل رافع‌ مسئولیت کیفری هستند و نمی‌توان آنها را جزء معاذیر قانونی بشمار آورد.”