مبنا و ملاک تعزیر (قسمت دوم)

نویسنده : حبیب زاده، محمد جعفر ؛ عینی نجف آبادی، محسن ؛

(‎5 صفحه – از 22 تا 26 )

خلاصه ماشینی: “آیا از نظر قانونی، قاضی می‌تواند رفتار مزبور را جرم بداند و برای آن تعزیر تعیین کند؟به‌طور کلی در این‌ خصوص دو نظر وجود دارد که به توضیح آن‌ می‌پردازیم: جمعی از صاحبنظران معتقدند،مواردی که‌ رفتاری شرعا معصیت است،هرچند در قانون‌ برای آن مجازات پیش‌بینی نشده باشد،قاضی‌ می‌تواند مرتکب را به مقداری که مصلحت‌ می‌بیند تعزیر کند و برای این اعتقاد خود به‌ دلایل ذیل استناد می‌کنند:14 1-براساس اصل(167)قانون اساسی، قاضی باید حکم هر قضیه را در قوانین مدون‌ بیابد و اگر نیافت با استناد به منابع معتبر اسلامی یا فتاوای معتبر،حکم قضیه را صادر کند و نمی‌تواند به بهانهء سکوت یا اجمال یا تعارض قوانین از صدور حکم استنکاف کند و الا براساس ماده(597)ق. در مواردی که رفتاری در قانون عنوان مجرمانه ندارد،جرم نبوده،قابل مجازات نیست،هرچند که برای اجتماع مضر و خطرناک یا خلاف اخلاق باشد،و از نظر شرعی معصیت تلقی شود،قاضی نمی‌تواند به‌ استناد منابع معتبر اسلامی یا فتاوای فقهی‌ معتبر،عنوان مجرمانهء قابل تعزیر ایجاد کند؛ زیرا: 1-اصل قانونی‌بودن جرم و مجازات که‌ مورد قبول بیشتر ملل متمدن است،ایجاب‌ می‌کند تنها رفتاری جرم باشد که قانون بدان‌ تصریح و برای آن مجازات تعیین کرده باشد؛ زیرا منافع افراد و اجتماع در پذیرش این اصل‌ است و موجب ثبات و امنیت در جامعه می‌شود.”