مبنا و ملاک تعزیر/ قسمت اول

نویسنده : حبیب زاده، محمد جعفر ؛ عینی نجف آبادی، محسن ؛

(‎4 صفحه – از 13 تا 16 )

خلاصه ماشینی: “ویژگیهای مجازات تعزیری و گسترهء آن، این سؤال را مطرح می‌سازد که ملاک اعمال‌ مجازات تعزیری چیست؟آیا تعزیر در مورد همهء گناهان شرعی که برای آنها حدی معین‌ نشده،ثابت است یا فقط اختصاص به گناهانی‌ دارد که شارع به اجرای تعزیر در مورد آنها تصریح کرده است؟ در سؤال اول،آیا تعزیر مختص گناهان‌ کبیره است یا اعم از آن بوده،شامل گناهان‌ صغیره نیز می‌شود؟و بالاخره آیا تعزیر فقط در مورد معصیت شرعی قابل اجراست و یا شامل رفتاری که موجب مفسده فردی و اجتماعی شده یا موجب مخالفت با دستورات‌ و فرامین حاکم اسلامی گردد نیز می‌شود؟ با بررسی نظریات فقهای اسلام،چنین‌ نتیجه گرفته می‌شود که اجرای عقوبت‌ تعزیری مانند سایر عقوبتها بر ملاک و موجبات معینی استوار است که عبارت است از: 1)ارتکاب معصیت،2)ارتکاب رفتار مفسده انگیز. بسیاری از فقهای متقدم و متأخر،اعمال‌ تعزیر را در مطلق آن دسته از معاصی که‌ مشمول حد(یا کفاره)نیست،ثابت می‌دانند و از ظاهر عبارات آنها استفاده می‌شود که تعزیر اختصاص به موارد منصوص ندارد؛(6)چنان که‌ از تعزیری که معصوم(ع)در مورد هجو و تمسخر دیگری معین کرده است،با الغای‌ خصوصیت استفاده کرده‌اند که هر رفتاری‌ موجب اذیت و آزار مسلمانی شود و مشمول‌ حد شرعی نباشد،قابل تعزیر است. بنابر این،با جواز تعزیر در مورد ارتکاب گناهان صغیره منافاتی ندارد؛ زیرا تعزیر خود،وسیله‌ای برای جلوگیری‌ مجرم از تکرار گناه و هشداری است به دیگران‌ که مرتکب گناه نشوند و شمول و عموم قول‌ پیامبر(ص)که فرمود:«خدا برای هر چیزی‌ حدی قرار داده است و برای کسی که از این حد تجاوز کند نیز حدی معین کرده است»،نیز دلالت بر عدم اختصاص تعزیر به گناهان‌ کبیره می‌کند.”