بیمه متقابل در پیشینه اسلامی (ضمان عاقله و جریره)

نویسنده : محقق داماد، سید مصطفی ؛

(‎24 صفحه – از 39 تا 62 )

خلاصه ماشینی: “مکلف به جبران زیان هستند و از شیخ نیز انتظار مشارکت در این تکیلف می‌رفت؛ زیرا در مرحله تهاجم قبایل دیگر چنانچه نه خون‌بهائی پرداخت شود و نه‌ پذیرفته شود،خونریزی حاصله ممکن است به انهدام کامل قبیله بیانجامد. »(28) تعریف بیمه متقابل «در بیمه دو جانبه یا متقابل،اعضاء هم خود بیمه گزارند و هم بیمه‌گر»(29) «این نوع بیمه مزیت خاص خود را داراست،زیرا فارغ از هر نوع سودجوئی‌ که به بهای فقر دیگران فراهم شود»(30)،نوعی تأسیس اجتماعی قلمداد می‌گردد که قصد آن کاهش مسئولیت مالی و جانی فرد است و نتیجتا با تقسیم این بار بین‌ اعضاء گروه،فرد خاطی سبکبار می‌شود. صرفا برای اجتناب از این آثار و عوارض بسیار ناهنجار و سهمناک بود که‌ رسم پرداخت خون‌بها پدید آمد و شتر به عنوان تاوان پذیرفته گردید؛و این‌ تاسیس شعله جنگ‌ها را خاموش ساخت و سازش و صلح را میان قبیله‌های در جنگ برقرار نمود و جراحات طرفین متخاصم را مرهم نهاد و در این‌باره به اشاره‌ خاصی در شعر عصر جاهلیت در اثر«بشامه»شاعر وجود دارد: «پیشانی گشاده و سرافراخته‌ایم،سفره‌هایمان همواره گسترده است،چون: ما زخم‌هائی را که با دست‌هایمان بوجود آورده‌ایم با گنجینه‌هایمان التیام- می‌بخشیم»46. 2-این رسم کمک بزرگی به‌ امنیت اجتماعی است،زیرا از آنجا که کل قبیله مسئولیت مشترک در جبران و تأدیه تاوان دارد لذا بر اعمال اعضاء خود نظارت می‌کند و مانع تکرار خطای‌ آنان می‌شود-3-این رسم بار تأدیه خسارت را از دوش فردی که مسئول پرداخت‌ خون‌بهاست برمی‌دارد-4-این رسم از خونریزی جلوگیری می‌کند که در غیر آن‌ صورت به انهدام کامل قبایل درگیر منجر می‌گردید و بالاتر از همه:5-این رسم حاکی‌ از نهایت اتحاد و تعاون بین اعضاء هر قبیله است که چیزی جز یاری متقابل‌ نمی‌توان بر آن نامی نهاد.”