تأملی بر مفهوم «در حکم مرده» در قانون مجازات اسلامی

نویسنده : محمد خانی، عباس ؛ ملکی، مصطفی ؛

(‎6 صفحه – از 45 تا 50 )

خلاصه ماشینی: “اما فقهای امامیهدر این بین قائل به مرحله دیگری قبل از وقوعکامل مرگ هستند که در آن فرد دارای حیاتغیرمستقر بوده و بظاهر دارای برخی از علائمحیاتی است؛در حالی‌که در واقع،مرده محسوبمی‌گردد،لذا در صورتی که در این حالت،بظاهرقتلی اتفاق افتد،با توجه به مرده بودن قربانی،مرتکب قاتل شناخته نخواهد شد؛برای مثالدر شرایع الاسلام مطلب چنین آمده است:”لوجنی علیه،فصیره فی حکم المذبوح و هو ان لاتبقی حیاته مستقره و ذبحه آخر،فعلی الاولالقود و علی الثانی دیه المیت”2؛به این معنا کهاگر جنایتی بر او وارد آورد و او را در حکم مذبوحقرار دهد؛یعنی حیات مستقری برای وی باقینماند و در این حالت دیگری[به‌طور کامل]او راذبح کند،اولی قصاص می‌شود و دومی باید دیهجنایت بر میت را بپردازد. حالت پنجم:در این حالت ضربه ابتداییعمدی و قتل واقع‌شده نیز عمدی است(به علتقصد قتل توسط مرتکب یا نوعا کشنده بودنعمل وی)و ضربه نهایی خطایی؛مانند آن‌کهفرد اول عملی نوعا کشنده را روی مجنی‌علیهمرتکب شود و با با قصد قتل عملی ولو بندرتکشنده را روی او انجام دهد و وی را در حالتدر حکم مرده قرار دهد و سپس نفر دوم به صورتخطایی ضربه‌ای را بر وی وارد آورده و حیات اورا پایان بخشد. حالت ششم:در این حالت نیز مانند حالتقبل،ضربه ابتدایی(به صورت نوعا کشنده و یابا قصد قتل)و ضربه نهایی عمدی است؛مانندآن‌که پس از قرار گرفتن مجنی‌علیه در وضعیتدر حکم مرده توسط فرد اول ،فرد دوم ضربهنهایی را عمدا بر او وارد آورد.”