رهیافتی بر تبیین ملاک میزان دیه

نویسنده : تیموری، خیرالله ؛

(‎24 صفحه – از 123 تا 146 )

خلاصه ماشینی: “اگرچه این میزان همیشه و برای همه نبوده و میزان دیه به شخصیت و شهرت و قبیله‌ افراد نیز بستگی داشته است،اما در هر صورت شارع مقدس میزان دیه را همان میزان‌ قبل از بعثت برگزید حال باید در پی پاسخ این پرسش بود که براستی چرا اعراب قبل از اسلام،صد شتر را به‌عنوان دیه تعیین کردند؟آیا آنها از چنان درک عمیقی برخوردار بودند که توانستند انتخابی کنند که دهها قرن بعد،بقیه انسانها حتی قادر به درک علت‌ و حکمت آن نباشند؟اصولا به چه دلیل تنها نوع و میزان دیه امری تعبدی تلقی‌ می‌شود ولی در سایر موارد آن می‌توان تشکیک کرد و بحثهای مختلف و متنوعی‌ مطرح نمود به‌طوری که حتی نظریات ضد و نقیض ارایه گردد؟1آیا با تعبدی فرض‌ کردن دیه می‌توان آن را در دنیای امروزی پیاده نمود؟نگاهی به آمار و ارقام و مشکلات موجود در اجرای احکام دیات،کافی است که ضرورت تحقیق و تفحص‌ بیشتر در خصوص این ابعاد دیه درک شود. «دیه در سنت» پیشتر نیز تأکید شد که سنت نقش اساسی در بنیاد گذاردن قواعد دیه ایفا می‌کند و تمامی شرایط آن را به تفصیل بیان می‌دارد؛از این‌رو برای درک شایستهء موضوع دیه‌ شاید بهتر باشد که تمامی روایات که در خصوص دیه وارد شده است به صورت‌ طبقه‌بندی شده و با عنایت به تاریخ و نیز به اصطلاح شأن نزول آنها به‌طور نظام‌مند مورد بحث واقع شود،اما در اینجا نگارنده قصد دارد با تکیه بر اقوال و دیدگاههای‌ متفن و مشهور فقهای اسلام،به تجزیه و تحلیل موضوع بپردازد قبل از ورود به بحث‌ اصلی باید این نکته مشخص شود که در پرداخت دیه آیا یکی از اجناس ششگانه دیات‌ اصالت دارد و بقیه به اعتبار آن تعیین می‌شوند یا همه این اجناس در عرض هم از (1)-ر ک:شیخ صدوق،کتاب الخصال،جلد 1،ص 313-312.”