حضور بخش خصوصی در نظام بانکی ایران پیش از انقلاب اسلامی

نویسنده : قدک، عبدالرسول؛

(‎66 صفحه – از 205 تا 270 )

خلاصه ماشینی: پس از پیروزی انقلاب اسلامی،با ملی شدن کلیه مؤسسات اعتباری بانکی و غیربانکی خصوصی که تعداد آنها در سال 1357 به چهل و شش مؤسسه رسیده بود،بخش خصوصی داخلی دوباره از پهنه عملیات بانکی کشور بیرون رفت و بخش خصوصی خارجی نیز سرنوشت مشابهی پیدا کرد. بدین ترتیب،بانک استقراضی ایران که توسط بخش خصوصی روس صرفا برای فعالیت در ایران تأسیس شده بود و به مدت هشت سال به عنوان یک بانک بزرگ خصوصی و پس از آن به صورت یک بانک دولتی به امور بانکی اشتغال داشت،توانست همانند بانک شاهنشاهی ایران،نام خود را در تاریخ بانکداری ایران به ثبت رساند،ولی هرگز نتوانست جایگاهی شبیه این مؤسسه عظیم مالی انگلیسی برای خود در ایران دست و پا کند. اما آنچه را که نباید از نظر دور داشت،این است که استقرار بانکداری نوین با ساز و کارهای جدید در ایران،فضای مناسب و مساعد عملیات صرافی و بانکی را که قبل از سال 1266 به سود بانکهای خصوصی سنتی ایرانی وجود داشت،از میان برد و دیگر برای آنها میسر نبود در شرایط جدید،همچنان مطابق اوضاع و احوال پیشین عمل نموده و همزمان به عملیات بانکی و غیربانکی بپردازند. دلایل قابل توجه و مختلفی را می‌توان برای تأسیس تدریجی بانکهای مذکور ذکر نمود:برچیدگی شعبه‌های بانک انگلیس در ایران و خاورمیانه، خاتمه پذیرفتن فعالیت بانک عثمانی،تأمین مالی برنامه‌های توسعه اقتصادی کشور،آشنایی مردم به عملیات بانکی،نیاز روزافزون آنها به خدمات بانکی،تصویب گام به گام قوانین بانکی و در نتیجه قانونمندی شدن فعالیتهای بانکی و مشارکت بخش خصوصی خارجی(قانون بانکداری 1334،قانون بانکی و پولی 1339،قانون پولی و بانکی 1351)،افزایش فوق‌العاده درآمد نفت از سال 1351 و….