ﻣﺴﺆوﻟﯿﺖ ﻣﺪﻧﯽ ﻧﺎﺷﯽ از اﻓﺘﺮا در ﻧﻈﺎم ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮐﺎﻣﻦﻻ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ در ﺣﻘﻮق اﯾﺮان

نویسنده : شرقی، مرضیه؛ عامری، پرویز؛

(‎25 صفحه – از 57 تا 81 )

چکیده:
در ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﺳﯿﺮ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﻓﺘﺮا در ﻧﻈﺎم ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮐﺎﻣﻦﻻ در ﻣﯽﯾﺎﺑﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم، ﺑﻪرﻏﻢ ﺣﻔﻆ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺳﻨﺘﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺟﺮم، در ﻗﻠﻤﺮو ﻣﺴﺆوﻟﯿﺖ ﻣﺪﻧﯽ ﻧﯿﺰ رﺧﻨﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ و اﻣﺮوزه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺷﺒﻪ ﺟﺮم ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه، در ﺻﺪد اﯾﺠﺎد ﻧﻮﻋﯽ ﻣﻮازﻧﻪ ﻣﯿﺎن ﺣﻖ آزادی ﺑﯿﺎن و ﺿﺮورت ﺣﻔﻆ ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺼﻮﺻﯽ اﺳﺖ. ﺗﻨﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽﻫﺎی اﺻﻠﯽ در ﺟﻮاﻣﻊ دﻣﻮﮐﺮات ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﻧﻈﺎم ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮐﺎﻣﻦﻻ، ﺷﺒﻪ ﺟﺮم اﻓﺘﺮا ﮐﻪ ﺑﺎزﺗﺎب و اﻧﻌﮑﺎس آن ﺑﺮ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺷﻬﺮت و اﻋﺘﺒﺎر اﺷﺨﺎص اﺳﺖ، ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻋﺪم ﻫﻢﭘﻮﺷﺎﻧﯽ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﺟﺮمﻫﺎی ﻣﺪﻧﯽ، ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﺒﻪﺟﺮﻣﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮه ﺑﺴﯿﺎر وﺳﯿﻊ ﻣﻮرد ﺗﺪﻗﯿﻖ و ﺗﻘﻨﯿﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺎ اﯾﻦ اوﺻﺎف ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎز ﻣﯽﮔﺮدد ﮐﻪ ﻣﺴﺆوﻟﯿﺖ ﻣﺪﻧﯽ ﻧﺎﺷﯽ از اﻓﺘﺮا ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ وﺳﻌﺘﯽ در ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﯾﺮش ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؟ در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﺮ آن ﺷﺪﯾﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ و ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ روﯾﮑﺮد ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻋﻤﻠﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻈﺎم ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮐﺎﻣﻦﻻ ﺑﻪ واﮐﺎوی در ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎی ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﻔﻬﻮم و ارﮐﺎن اﻓﺘﺮا و ﻧﯿﺰ ﺷﺮاﯾﻂ ﭘﺬﯾﺮش ﻣﺴﺆوﻟﯿﺖ ﻣﺪﻧﯽ ﻧﺎﺷﯽ از آن ﺑﭙﺮدازﯾﻢ. ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﺎم ﻣﺴﺆوﻟﯿﺖ ﻣﺪﻧﯽ و ﻣﻔﺎﻫﯿﻤﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺧﺴﺎرت ﻣﻌﻨﻮی ﻣﯽﺗﻮان ﺗﻮﺟﯿﻬﺎﺗﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﯾﺎﻓﺖ؛ ﻟﯿﮑﻦ ﻓﻘﺪان ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺰا و روﯾﻪ ﻗﻀﺎﯾﯽ ﻣﻨﺴﺠﻢ در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص، ﺑﻪ ﺗﻀﯿﯿﻖ داﻣﻨﻪ ﭘﺬﯾﺮش آن ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ.