بررسی تطبیقی نهاد سازش در حقوق ایران و حقوق تجارت بین الملل

نویسنده: عالی پناه، علیرضا؛ زیار، محسن؛

آموزه های حقوقی گواه پاییز و زمستان 1396

چکیده:

ﺑﺮوز اﺧﺘﻼف در رواﺑﻂ ﺗﺠﺎری ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ اﻣﺮی ﻏﯿﺮﻋﺎدی ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد. ازاﯾﻦ رو ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﺣﻞ وﻓﺼﻞ اﺧﺘﻼﻓﺎت، ﭘﯿﺶ از ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ راه ﺣﻞ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ روﺑﺮوﺳﺖ، «روش ﻫﺎی ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺣﻞ وﻓﺼﻞ اﺧﺘﻼف» ﻫﻤﭽﻮن «ﺳﺎزش» ﻣﻮردﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. در ﻫﻤﯿﻦ راﺳﺘﺎ »ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﺎزش ﺗﺠﺎری ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ« در ﺳﺎل 2002 ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ «آﻧﺴﯿﺘﺮال» رﺳﯿﺪ. از دﮔﺮ ﺳﻮ، در ﺣﻘﻮق اﯾﺮان ﻧﯿﺰ، ﻧﻬﺎدی ﺑﻪ ﻧﺎم »ﺳﺎزش« وﺟﻮد دارد ﮐﻪ وﻇﯿﻔﻪ ی ﺣﻞ وﻓﺼﻞ اﺧﺘﻼف ﻣﯿﺎن ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻨﺎزﻋﻪ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد. ﺣﺎل ﺳﺆاﻟﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽ آﯾﺪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ: »ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎزش در ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﯿﺰان ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎزش در ﺣﻘﻮق اﯾﺮان ﻣﻨﻄﺒﻖ اﺳﺖ؟« ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻧﻬﺎد ﺳﺎزش در ﺣﻘﻮق اﯾﺮان و ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﺗﺎ ﺣﺪود زﯾﺎدی ﺑﺎﻫﻢ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻔﺎوت ﺷﮑﻠﯽ آن را ﻣﯽ ﺗﻮان در ﻟﺰوم وﺟﻮد ﺳﺎزﺷﮕﺮ در ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻞ داﻧﺴﺖ. روش ﺗﺤﻘﯿﻖ اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ-ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ای ﺑﻮده و از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺘﺎب ﻫﺎ و ﻣﻘﺎﻻت در دﺳﺘﺮس و ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮردﺗﺤﻘﯿﻖ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ.خلاصه ماشینی:

. نظر به این‌که اختلافات طرفین منجر به صدور گزارش اصلاحی گردیده و گزارش اصلاحی صادره از دادگاه‌ها به لحاظ این‌که از اعتبار احکام صادره از دادگاه‌ها برخوردار است قابل‌فسخ نمی‌باشد، و لذا دادگاه دعوی فسخ گزارش اصلاحی را غیر وارد تشخیص و حکم به رد آن صادر می‌نماید و در خصوص ابطال قراردادها چون موضوع با صدور گزارش اصلاحی به صلح خاتمه پیدا نموده و از اعتبار امر مختومه برخوردار است مستندا به بند 6 ماده 84 قانون آئین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی قرار رد آن صادر می‌گردد. شخص ثالث (سازشگر) بی‌طرف می‌تواند طرفین را تشویق به ملاقات و مذاکره‌ی مستقیم بنماید و پیشنهاداتی برای حل‌وفصل اختلافات ارائه کند؛ همچنان که ممکن است صرفا اطلاعات میان طرفین را انتقال دهد؛ به‌عبارت‌دیگر، در حقوق تجارت بین‌الملل، وجود یک سازشگر در روند سازش ضروری است، مگر این‌که طرفین توافق کنند که باید دو یا تعداد بیشتری سازشگر وجود داشته باشد. درحالی‌که اصولا سازش در حقوق تجارت بین‌الملل به دلیل این‌که یکی از روش‌های حل‌وفصل اختلافات خارج از دادگاه است، محل انعقاد آن در خارج از دادگاه و روند دادرسی است و تنها در موارد معدود طرفین توسط دادگاه ملزم می‌شوند که برای دعوای مورد اختلاف خود در دادگاه اقدام به سازش نمایند.