آزادی از نظر اسلام و غرب
نویسنده: محبی، علی؛
الهیات و حقوق اسلامی (دانشگاه سیستان و بلوچستان) بهار و تابستان 1385
چکیده:
آزادی از هدایای خداوند متعال به بشر است که همواره مورد توجه بوده و تعاریف گوناگونی از آن ارائه شده است.به نحوی که پیروان مکاتب مختلف،متناسب با نوع نگرش خود،آزادی را تعریف کردهاند و در دنیای معاصر نیز دنیای غرب به ویژه آمریکا براساس تعریفی که از آزادی و دموکراسی دارد،خود را پرچمدار آن میداند و به این بهانه پایههای دینی،فکری و جغرافیایی جوامع دیگر را مورد تهاجم قرار میدهد و متأسفانه برخی از تحصیلکردگان و متفکران جامعه اسلامی ما نیز بدون این که به جایگاه آزادی در اسلام و تعریف آن مبتنی بر تعالیم دینی توجهی بنمایند،آزادی را تحفهای از غرب دانسته و درصددند همان نسخه ارائه شده توسط طرفداران مکتب اومانیسم،یعنی مکتبی که محور همه چیز را انسان مادی میداند،برای جامعه اسلامی ارائه نمایند،از طرفی به دلیل عدم آشنایی و اشراف بر آیات قرآن کریم و سیرهء معصومان(ع)در خصوص آزادی و یا برداشتهای شخصی،در پارهای موارد طوری القاء میشود که گویا بین دین و آزادی تعارض وجود دارد.لذا نگارنده در این مقاله ابتدا به تعریف آزادی از نظر دانشمندان غربی و همچنین علمای اسلامی پرداخته و تفاوتهای آزادی از دیدگاه اسلام و غرب را مورد بررسی قرار داده و بعد از آن انواع آزادی از قبیل آزادیهای فردی و اجتماعی خصوصا آزادی عقیده،آزادی سیاسی،آزادی بیان و آزادی اندیشه را با مطالعهء تطبیقی مورد بررسی قرار داده است.خلاصه ماشینی:
“درحالیکه ریشۀ آزادی در اسلام جهانبینی توحیدی است و روح توحید یعنی نفی عبودیت غیر خدا و در این راستا کمالطلبی،حقیقتجویی و عدالتخواهی انسان از مبانی اصلی آزادی به شمار میآیند و تقوای الهی مهمترین عامل آزادی است کما این که حضرت علی(ع)میفرمایند:«همانا تقوای الهی کلید هر در بسته و ذخیرۀ رستاخیز و عامل آزادگی از هرگونه برداشتی است»(نهج البلاغه،خطبه 230) شهید مطهری مینویسد:«برخلاف تصور بسیاری از فلاسفۀ غرب،آن چیزی که مبنا و اساس حق آزادی و لزوم رعایت احترام به آن میشود،میل،هوا و ارادۀ فرد نیست،بلکه استعدادی است که آفرینش برای سیر مدارج ترقی و تکامل،به وی داده است» (مطهری،1372:39) 2-حد و مرز آزادی در غرب حد آزادی فقط منابع مادی است،لذا محدودکنندۀ آزادی را قانون میدانند و آن هم قانونی که مبنای تدوین آن،نظر عدهای از انسانهاست است که برای تأمین منافع مادی خود به آن اقدام نمودهاند و یا محدودکننده آزادی را،آزادی دیگران میدانند که این مانع و محدود کننده نیز صرفا جنبه مادی دارد،یعنی چون میدانند با آزادی مطلق و بدون قید و شرط نمیشود زندگی کرد،لذا گفتهاند حد آزادی را آزادی دیگران تشکیل میدهد.”
آخرین دیدگاهها