اختیارات قانونی پلیس در کاربرد سلاح گرم (مطالعه ی تطبیقی سیاست جنایی ایران و انگلستان)
نویسنده: افراسیابی، علی؛
آموزه های حقوق کیفری بهار و تابستان 1394
چکیده:
رویههای قانونی و اجرایی استفاده از سلاح گرم توسط پلیس، یکی از موضوعات بحثبرانگیز مطالعات حقوق بشری است. پلیس انگلستان در زمینۀ تعدیل تیراندازیهای پلیسی تجارب مطلوبی دارد که به نظر میرسد مطالعۀ آنها میتواند برای پلیس ایران نیز مفید باشد. نوشتۀ پیش رو با رویکردی تطبیقی میکوشد تا سیاست جنایی نظام حقوقی ایران و انگلستان را دربارۀ حمل سلاح گرم و کاربرد آن در مأموریتهای پلیسی بررسی نماید. اغلب مأموران پلیس ایران در جریان اقدامات روزانه، سلاح گرم حمل میکنند و در 12 مورد مذکور در قانون به کارگیری سلاح در موارد ضروری مصوب 1373 با رعایت شرط ضرورت میتوانند از آن استفاده کنند. در انگلستان، عموم مأموران پلیس سلاح گرم حمل نمیکنند و موارد کاربرد آن را انجمن افسران ارشد پلیس تعیین میکند. بر اساس مقررات جاری انگلستان، مأموران پلیس فقط زمانی میتوانند از سلاح گرم استفاده کنند که جان مأمور یا شهروند بیگناه در معرض خطر فوری باشد. در این صورت، آنها باید از فرماندۀ ارشد اجازۀ تیراندازی بگیرند، مگر اینکه کسب اجازه موجب تشدید خطرات جانی شود. برای کاهش تیراندازیهای غیر مجاز در پلیس ایران ضروری است مأموریتهای پلیسی بدون حمل سلاح گرم انجام شود و فقط در برخی استانهایی که حوادث تروریستی و حملۀ مسلحانه به مأموران سابقه دارد، مأموران به سلاح گرم تجهیز شوند. در خصوص موارد کاربرد سلاح گرم ضروری است فقط برای حفظ جان مأمور یا شهروند دیگر از سلاح گرم استفاده شود و برای کشف جرم و دستگیری متهم از سلاح گرم استفاده نشود.
خلاصه ماشینی:
“ـ قبل از توسل به تیراندازی، چه گزینههای دیگری احتساب شدهاند؟ ـ چه ابزارهایی در زمان حادثه در دسترس بودهاند؟ ـ چرا از این ابزارها استفاده نشده است و یا در صورت استفاده، مؤثر واقع نشدهاند؟ ـ آیا توسل به تیراندازی برای پیشگیری از خطر واقعی یا قریبالوقوع به حیات شخص انجام شده است؟ ـ آیا استفاده از سلاح گرم که امکان سلب حیات دیگری را در پی دارد، با احتساب خطرات بالقوه در آن شرایط ضرورت دارد؟ ـ تیراندازی چه خطراتی برای دیگران میتواند در پی داشته باشد؟ ـ آیا خطر مورد نظر یا جرمی که به طرف متهم آن به منظور دستگیری تیراندازی شده است، به میزانی اهمیت دارد که تیراندازی با سلاح گرم را توجیه کند؟ ـ آیا همۀ تصمیمهای مرتبط، ثبت و گزارش شدهاند؟ از بین رویکردهای بیانشده دربارۀ استفاده از سلاح گرم، پلیس انگلستان تابع رویکرد «دفع خطر» است. هرچند در متن منتشرشده توسط انجمن افسران ارشد پلیس، این رأی دیوان به گونهای بیان شده که استنباط میشود دولت در حمایت از حق حیات شهروندان در برابر اقدامات مجرمانۀ سایر شهروندان، باید اقدامات مثبت و کنشی انجام دهد (Association of Chief Police Officers: 2013, 14)؛ میتوان گفت که این تکلیف فقط ناظر بر پیشگیری از خطرات ناشی از شهروندان علیه یکدیگر نیست، بلکه دولت مکلف است سازوکارهای لازم برای پیشگیری از خطرات ناشی از اقدامات مأموران خود را نیز در دستور کار خود قرار دهد.”
آخرین دیدگاهها