رویکرد دیوان کیفری بین المللی به عفو جرایم بین المللی از منظر قاعده ی منع محاکمه ی مجدد

نویسنده: زحمتکش، امین؛ جانی پور، مجتبی؛ سبحانی، مهین؛

آموزه های حقوق کیفری پاییز و زمستان 1394

چکیده:

بی تردید، عفو مجرمان بین المللی یکی از عوامل بی کیفری است و دیوان کیفـری بین المللی (ICC) به عنوان نهادی که پرچمـدار مقابلـه بـا فرهنـگ بـی کیفـری و تـامین منـافع عـدالت مـی باشـد، وظیفـه خطیـری در جلـوگیری از فـرار مرتکبـان نقض های شدید حقوق بشری از مسئولیت کیفری بین المللـی بـا توسـل بـه انـواع حربه های مصونیت از مجازات همچـون عفـو بـر عهـده دارد. بـه همـین منظـور، نوشته پیش رو رویکرد دیوان کیفری بین المللی را ـدر وضعیتی که مرتکبان جرایم بـین المللـی بعـد از محاکمـه در یـک دادگـاه ملـی یـا بعـد از رسـیدگی و انجـام تحقیقات توسط کمیسیون حقیقت یاب ، مـورد عفـو قـرار گیرنـد و پـس از آن بـه

خلاصه ماشینی:

“بـه عبـارت دیگر، در خلال بحران های خونین ملی و غالبا در جریان انتقال قدرت سیاسی یا پس از آن ممکن است پس از رسیدگی به جرایم ارتکابی ناقضان حقوق بـشر در یـک دادگـاه ملی یا کمیسیون حقیقت یاب ، بنا به دلایل یا اقتضائاتی به آنان عفو اعطا گردد که این فرایند «رسیدگی و اعطای عفو» می تواند موجبات استناد جنایتکاران بـین المللـی را بـه قاعـدٔە منع تعقیب و محاکمۀ مجدد به عنوان یـک دفـاع در رویـارویی بـا صـلاحیت تکمیلـی دیوان کیفری بین المللی مذکور در مادٔە ١٧ اساسنامۀ رم فراهم نماید. جهت اعتباربخشی یا سلب اعتبار از عفـو یـا بخـشودگی هـایی کـه بعـد از محاکمـه در یـک دادگـاه ملـی بـه فـرد اعطـا شـده اسـت یـا عفوهـایی کـه توسـط کمیـسیون هـای حقیقت یاب اعطا گردیده اند و با اتکا به این عفوها، فـرد مـورد نظـر در مواجـه شـدن بـا محاکمه در دیوان کیفری بین المللی به قاعدٔە منع محاکمـۀ مجـدد جهـت مـصونیت از مجازات استناد می کند، دیوان فـرای محـدودیت هـای موجـود در بنـد ٣ مـادٔە ٢٠ بـرای اعمال قاعدٔە منع محاکمۀ مجدد، با عنایت به مـادٔە ۵٣ اساسـنامۀ رم مـی توانـد تـصمیم بگیرد که حسب مورد، به عفو مورد استناد مشروعیت بخشد یـا از آن مـشروعیت زدایـی کند و در نتیجه ، صلاحیت تکمیلی خود را برای تعقیب و محاکمـه و مجـازات اعمـال کند (١١٠-١٠٩ :٢٠١٢ ,Bisset)؛ چرا که بند ١ و قسمت «ج » از مادٔە ۵٣ اساسـنامۀ دیـوان بیان می دارد: ١.”