تسبیب در قتل ناشی از ترک فعل

نویسنده : اسمعیلی، محسن ؛

(‎16 صفحه – از 211 تا 226 )

چکیده:
در خصوص جرم قتل ناشی از ترک فعل اختلاف زیادی بین فقها و حقوقدانان وجود دارد. منشاء این اختلاف نیز این است که آیا ترک و خودداری می تواند عنصر مادی جرم قرار گیرد یا خیر؟ برخی با این تصور که ترک و امتناع، یک امر عدمی است و نمیتواند سبب امر وجودی قرار گیرد، به این سوال پاسخ منفی داده و عدهای هم این جرم را فاقد عنصر قانونی دانسته اند. نگارنده با واکاوی باب فقه جزایی و مباحث قتل معتقد است ترک فعل با لحاظ شرایط دیگر نه تنها می تواند موجب قتل شود بلکه حسب مورد می تواند مشمول بندهای سة گانة مادة ٢٠٦ قانون مجازات اسلامی شده و قتل ارتکابی را عمدی سازد. هر چند قانونگذار در بندهای سه گانة مادة ٢٠٦ به انجام فعل از سوی قاتل اشاره کرد، اما واژة فعل در اینجا به معنای فعل مصرح در مادة ٢ قانون مجازات اسلامی نیست. در جایی که شخصی حفاظت یا مراقبت از دیگری را می پذیرد، به تبع پذیرفتن این تعهد اسباب موجب مرگ را ایجاد می کند، در نتیجه موظف به دفع آن خطر است. به عبارت دیگرواژه کار در مادة ٢٠٦ ق. م. ا در معنای رفتار، به کار رفته است، همان گونه که عرف، کار رابه معنای رفتار میداند. از طرف دیگر اصل بر آن است که قانونگذار از کلمات مترادف استفاده نمی کند. یعنی اینکه قانونگذار مجاز نیست در مادة ٢ ق. م. ا از واژة فعل و درمادة ٢٠٦ آن قانون، به جای فعل از کار استفاده کند. هر چند از نظر علت و معلول مادی بین فعل تارک و مرگ قربانی رابطة علیت نیست، اما از نظر عرف این رابطه انتساب برقرار است، زیرا عرف کسی را که حیات دیگری را بر حسب قانون، قرارداد و یاعرف به خود وابسته ساخته، در صورت عدم اقدام مسئول می شمارد.