بررسی و تحلیل فقهی و حقوقی قاعده «تدرء الحدود بالشبهات»

نویسنده : بهرامی، محمد ؛

(‎38 صفحه – از 19 تا 56 )

خلاصه ماشینی: “فصل پنجم:دامنه شمول قاعده نسبت به قصاص در قاعده”تدرء الحدود بالشبهات کلمه”الحدود”بکار رفته است و در بادی امر نظر این کلمه انصراف به حدود در مقابل قصاص و تعزیرات دارد، در اینصورت جای این ادعا وجود دارد که گفته شود این قاعده فقط اختصاص به حدود دارد و قصاص را دربر نمی‌گیرد پس بی‌اشکال به نظر می‌رسد که اگر این مبحث را مطرح کنیم که آیا قصاص در دامنه شمول این قاعده قرا می‌گیرد یا اینکه فقط این قاعده در بر گیرنده باب حدود می‌باشد؟ به نظر می‌رسد که در لسان شارع مقدس حدود فقط در مقابل قصاص و دیات و تعزیرات بیان نشده است بلکه از آنجا که در شرع مقدس برای کسی که از حدود خدا تجاوز کند یعنی حق الله و حق الناس را زیر پا گذارد مجازات در نظر گرفته شده است و روایاتی که حدود الله را مطرح می‌کنند در آنجا حدود را به معنی اعم از حق الله و حق الناس گرفته‌اند که شامل حدود و قصاص و تعزیرات می‌شود، می‌توان این ادعا را نمود که شارع مقدس هم در”روایت درء”حدود را به معنی اعم گرفته‌ است در اینجا یکی از آن روایات را از نظر می‌گذرانیم:محمد بن یعقوب الکلینی عن ابی علی الاشعری عن محمد بن حسان عن محمد بن علی عن ابی جمیل عن ابی دبیس الکوفی عن عمرو بن قیس قال:قال ابو عبد الله علیه السلام یا عمرو بن قیس أشعرت ان الله ارسل رسولا و انزل علیه کتابا و انزل فی الکتاب کل ما یجتاح الیه و جعل له دلیلا یدل علیه و جعل لکل شی‌ء حدا و لمن جاوز الحد حدا الی ان قال:قلت:و کیف جعل لمن جاوز الحد حدا؟قال:ان الله حد فی الاموال ان لاتؤخذ من حلها، فمن اخذها من غیر حلها قطعت یده حدا لمجاوزة الحد و ان الله حد ان لاینکاح الا من حله و من فعل غیر ذلک ان کان عزبا حد و ان کان محصنا رجم مجاورته الحد.”