قوانین بر سنگ نوشته هیتی ها

نویسنده : بهزادی، رقیه ؛

(‎20 صفحه – از 9 تا 28 )

خلاصه ماشینی: “به‌هرحال«سرزمین هاتی»به صورتی که آن را در هزارهء دوم پیش‌ از میلاد می‌شناسیم دولت و بعدها امپراتوریی بود که در بغازکوی به حکومتپرداخته بودند و اکنون آنها را به هیتیها می‌شناسیم و نام هاتی به مردم پیشین همین‌ اقوام و به سرزمین آنها داده شده است/ از بین لوحه‌های گل رس بسیاری که از دل خاک بیرون آمده است بعضی متضمن‌ مطالب و مفاهیم حقوقی هستند. ولی در مجموعهء قوانینهیتیایی ارزش برده معادل نصف ارزش یک فرد آزاد بوده است و اگر کسی به بردهء شخصی،آزار می‌رساند،در این مورد،مجازات معمولا درست نصف مجازات افراد آزاد به خاطر همان جرم بود هرچند این جرم،سبب نقص عضو شده باشد. اما در بابل و آشور،قراردادهای خصوصی بی‌شمار و گزارشهایی به دست آمده است که‌ از آنها می‌توان دید تا چه حد قوانین واقعا به کار می‌رفته است،ولی حتی یک سند خصوصی هیتیایی تاکنون یافت نشده که قوانین این مردم را با آن بتوان سنجید، بنابراین باید به شواهد موجود اکتفا کنیم. قوانین مربوط به انسان آزاد از قرار زیر است: «ماده 1-اگر کسی مردی یا زنی را در مرافعه بکشد باید با دادن چهار نفر،مرد یا زن‌ (به ترتیب)تلافی کند،و او(وارث مقتول)آن را برای خانواده خود مطالبه می‌کند. ماده 3-اگر کسی مرد یا زنی آزاد را بزند و آنها بمیرند،اگر با دستش به تنهایی‌ ضربه وارد آورده باشد باید به جبران آن،دو نفر را بدهد و او(وارث مقتول)آن را برای‌ خانواه خود مطالبه کند. در این‌که نزاع خانوادگی هنوز در دولت قدیم هیتی‌ باقی بوده از عبارت زیر در فرمان تلی پینوس پادشاه مستفاد می‌شود: «قانون خون از قرار زیر است:هرکس خون دیگری را بریزد هرگاه ولی خون‌ بگوید او باید بمیرد،باید چنین شود،ولی اگر بگوید باید دیه بپردازد مجبور است که‌ چنین کند.”