عام و خاص و مطلق و مقید

نویسنده : موسوی بجنوردی؛

(‎39 صفحه – از 11 تا 49 )

خلاصه ماشینی: “مرحوم آقای آخوند رحمة الله تعالی علیه در این معنی‌ یعنی دلیل لبی تفصیل داده و گفته‌اند چنانچه مخصص ما دلیلی باشد که در مقام بیان مراد بتوان بدان اتکال کرد،مانند عقل ضروری،مساله‌ مثل مخصص متصل است یعنی اصلا در عموم ظهوری از عام منعقد نمیشود و بنابراین نمیتوان به عموم عام تمسک کرد. اما در مورد بحث کنونی ما همانطور که گفتیم حجیت خاص نسبت به‌ حجیت عام و حجیت تقید نسبت به حجیت مطلق اقوی است پس با توجه‌ به داشتن این حجیت اقوی باید به جستجو پرداخت و دید آیا ما که‌ میخواهیم به اصالة العموم یا اصالة الاطلاق تمسک کنیم با یک‌ حجت اقوی روبرو هستیم یا نه؟ برای وجوب جستجو قبل از تمسک به اصالة العموم سه دلیل ذکر شده است. پس اگر قرار باشد که طبیعت یا ماهیت قابلیت تقیید نداشته باشند،بهمان‌ اصطلاحی که در فلسفه گفته میشود،نمیتوان مطلق داشت بنابراین‌ چون وجود اطلاق نیاز به مقدمات حکمت دارد و باید در موضوع قابل این‌ تقیید وارد شود،در نتیجه تقابل این دو(اطلاق و تقیید)تقابل عدم و ملکه خواهد بود و نباید تصور کرد که این تقابل سلب و ایجاب و یا تقابل تضاد است. اگر گفتیم که‌ اسماء اجناس برای ماهیت مهمله وضع شده‌اند که تحقیق نیز همین است و یا اگر گفته شود که این اسماء برای لا بشرط مقسمی وضع گردیده‌اند(همانطور که مرحوم میرزای نائینی«قدس‌سره»میگوید)به قول گروهی ناچار خواهیم بود که در مقام اثبات اطلاق و شیوع و سریان به مقدمات حکمت‌ تمسک کنیم.”