دیوان بین المللی کیفری، ماهیت سلبی مسئولیت کیفری و بازتاب آن در قوانین کیفری ایران

نویسنده : اردبیلی، محمدعلی؛ نادری، محمد هادی؛

(‎24 صفحه – از 11 تا 34 )

چکیده:
سلبی یا ایجابی بودن مفهوم مسئولیت کیفری با چالش روبرو است. آنچه در گفتمان حقوق کیفری به چشم می‌خورد، مفهوم ایجابی یا مسئولیت مبتنی بر تقصیر است. در این برداشت، مسئولیت پس از احراز مجرمیت به وجود آمده و مبتنی بر اهلیت جزایی(متشکل از ادراک و اختیار)و تقصیر است. اما؛ در مفهومی سلبی صرف اسناد مادی نقض باید کیفری و بدون در نظر گرفتن تقصیر و اهلیت، موجب شناسایی مسئولیت (در مفهوم پیشینی) برای مرتکب می‌گردد. در این حالت، الغای اثر مسئولیت پیشینی، در گروی دفاعیاتی است که به‌صورت موردی در قانون پیش‌بینی گردیده است. واکاوی در نهاد تقصیر و ارزیابی تحلیلی آن در کنار موانع مسئولیت کیفری – آنگونه که در نصوص قوانین کیفری پیش بینی شده است- می تواند در کشف موضوع گره گشا باشد. در این پژوهش تلاش شده تا با رویکردی توصیفی، ماهیت الغاپذیر مسئولیت به‌عنوان قاعده‌ای عام در حقوق جزای عمومی معرفی گردد و نمودهای آن در قوانین کیفری ایران نشان داده شود.