احترام به حق مالکیت در حقوق اساسی

نویسنده : امینی، منصور؛ کاشانی، سیدصادق؛

(‎24 صفحه – از 171 تا 194 )

چکیده:
حق مالکیت از حقوق بنیادین انسان بوده که در دو سده اخیـر در قـوانین اساسـی مـورد توجه قرار گرفته است . بررسی قانون اساسی حدود ٣٥ کشور نشان میدهد کـه در همـه آنها یک ، دو یا سه اصل به موضوع احترام به مالکیت اختصاص یافته است ؛ «اصل احترام مطلق به حق مالکیت »، «اصل سلب مالکیت تنها برای منافع عمومی با پرداخـت بهـای عادلانه » و «اصل ممنوعیت مصادره اموال به عنوان مجازات». در قانون اساسی ج.ا.ا. نیز در اصول ٢٢و٤٧ احترام به حق مالکیت مورد تضمین قرار گرفته است . ایـن دو اصـل بـا عبارات مختلف بیان «اصل احترام مطلق به حق مالکیت » هستند. قید انتهـای اصـل ٢٢ «مگر به حکم قانون» دوگونه قابل تفسیر است ؛ بنابر تفسیر اول این استثناء محدود بـه موازین شرعی و بنابر تفسیر دوم محدود به سلب مالکیت بـرای منـافع عمـومی پـس از پرداخت بهای عادلانه است . اگرچه بنا بر هر یک از این دو تفسیر احترام به حق مالکیـت در حقوق ایران محفوظ است ولی تجربه چندین دهه اجرای قانون اساسی، اصـلاح آن و اضافه شدن اصول مربوط به منع مصادره و منحصر شـدن اسـتثنای سـلب مالکیـت بـه تامین منافع عمومی بعد از پرداخت بهای عادلانه را گریزناپذیر ساخته است