تعارض سند با شهادت در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی در فقه امامیه، حقوق مصر و انگلیس

نویسنده : خزائی، سید علی؛

(‎28 صفحه – از 129 تا 156 )

چکیده:
سند مهم ترین و رایج ترین دلیل ادعا های اصحاب دعوا در دعاوی حقوقی است. سندی که به عنوان دلیل به دادگاه ارائه می شود، ممکن است با وجود شرایطی، با سایر ادله موجود در دادرسی، از جمله شهادت، تعارض نماید. حکم تعارض سند رسمی یا معتبر با شهادت در ماده 1309 قانون مدنی مشخص شده بود، اما شورای نگهبان این ماده را خلاف موازین شرع دانست و در عمل باعث ابطال آن گردید. مشخص نمی باشد که مبنای نظر شورای نگهبان در این خصوص چیست؛ زیرا حتی بر فرض وجود آراء و نظریات فقها در خصوص ترجیح شهادت بر سند، باز هم با این مستندات نمی توان ماده مزبور را مورد مناقشه قرار داد. در واقع، در گذشته اسناد رسمی در معنای امروزی خود وجود نداشته اند و اگر هم مطلبی در خصوص تعارض سند و شهادت در کلام فقهای متقدم باشد، نمی توان آن را بر اسناد رسمی و معتبر تسری داد. به علاوه، اطمینان نوعی عقلایی حاصل از سند رسمی و معتبر، قوی تر از اطمینان حاصل از شهادت می باشد و بدین ترتیب به نظر می رسد در تعارض این دو دلیل، باید سند را مقدم شمرد؛ زیرا در شهادت با وجود تمام شرایط شرعی معتبر در شاهد، احتمال اشتباه و فراموشی وجود دارد؛ در حالی که چنین احتمالی در سند معتبر به چشم نمی خورد.