مقایسه آثار فسخ، انفساخ و بطلان عقد بیع

نویسنده : عموزاده، حدیث ؛ قافی، حسین ؛

(‎20 صفحه – از 37 تا 56 )

چکیده:
تحلیل اثرات بطلان، فسخ و انفساخ در عقد بیع، از جمله مباحثی است که مورد مطالعه ی فقها و حقوقدانان زیادی قرار گرفته است. نتیجه ی طبیعی تخلف از شرایطی که برای انعقاد و اعتبار قرارداد معین شده است باعث می‌گردد که آنچه رخ می‌دهد از نفوذ حقوقی بی‌بهره ماند و اثری از خود به جای نگذارد. بطلان عقد بیع حالتی است که در آن عقد وجود اعتبار پیدا نمی‌کند خواه در نتیجه ی واقع نشدن تراضی طرفین باشد یا بدون موضوع بودن آن و خواه به دلیل منع قانونی از نظر تراضی نامشروع بطلان، انفساخ و فسخ از جمله مواردی است که در عقد بیع تحت شرایطی وضعیت‌های حقوقی مختلفی را ایجاد می‌نمایند. هر عقدی که منعقد می‌گردد ممکن است بنا به دلایلی از بین برود. قانون مدنی دلایل از بین رفتن عقد بیع را: بطلان، انفساخ، فسخ و نفاسخ میداند. این موارد همگی استثنایی و خلاف اصل صحت و لزوم قراردادها می باشند. بنابراین هر جا که شک و تردید وجود داشته باشد فاقد اثر است. چنانچه یکی از ارکان اصلی عقد بیع تحقق نیابد، عقد بیع باطل می‌باشد و طرفین معامله مالک مبیع یا ثمن نمی‌شوند و باید کلیه خسارات قانونی را پرداخت نمایند. همچنین بطلان در گذشته اثر دارد و عقد را از ابتدا بیاثر می‌کند، اما انفساخ و فسخ در آینده اثر دارد و عقد بیع تا زمان فسخ، صحیح و از زمان فسخ به بعد بیاثر میباشد. فسخ باعث می‌گردد عقد از زمان اعمال فسخ منحل گردد و آثار آن نیز از زمان فسخ از بین می‌رود، اما منافع مبیع تا زمان فسخ متعلق به کسی است که به واسطه عقد مالک گردیده است. لازم به ذکر است منافع دو گونه است: منافع منفصله و منافعه متصله. منافع منفصله متعلق به کسی است که به رابطه عقد مالک شده است اما منافع متصله به کسی است که در نتیجهی فسخ مالک شده است. در این جستجو برآنیم تا مفهوم: بطلان، انفساخ را بررسی نموده و با مقایسه ی مفاهیم مشابه یا آنها، به تبیین آثار آنها در عقد بیع بپردازیم