مطالعه تطبیقی تفکیک‌ قوا در نظام حقوقی ژاپن و ایران؛ بهینه‌سنجی الگوی تفکیک قوا

نویسنده : غمامی، سید محمد مهدی ؛

(‎26 صفحه – از 45 تا 70 )

چکیده:
ایده تفکیک قوا سبب شکل‌گیری نظام‌های حقوقی مختلف از جمله؛ نظام ریاستی، پارلمانی و نیمه‌ریاستی ـ نیمه‌پارلمانی برای جلوگیری از تجمیع قدرت نهادی، و تخصصی شدن امور همجنس در سه حوزه تقنین، اجرا و قضا شده است. مقارنه الگوهای محقق‌شده از تفکیک قوا روش مطالعه تطبیقی تجویزی (نورماتیو)، ضمن انجام توصیف برای تحقق مطلوب‌‌تر الگوهای هم‌‌کارکرد، پیشنهادهایی نیز ارائه می‌‌دهد. از این جهت مطالعه تطبیقی تجویزی برای نظام حقوقی ایران که گرایش به بهبود تفکیک قوای خود دارد و رهبری آن بعد از اصطکاک‌های عمده قوه مجریه با سایر قوا در 24/7/1390 به‌طور جد این ایده را طرح ساختند، اهمیت دوچندان دارد. بر این اساس نگارندگان با در این مقاله درصدد مطالعه تطبیقی تجویزی تفکیک قوا در ایران و ژاپن برآمده‌‌اند. کشوری آسیایی که در امر اقتصاد کاملاً موفق است و همانند ایرران از مدل قوه مجریه دو رکنی بهره می‌‌برد. مدل تفکیک قوای ژاپن، سلطنتی ‌مشروطه پارلمانی است که قوه مجریه متشکل از امپراتور و کابینه، در برابر پارلمان مسئول هستند. مطابق قانون اساسی در نظام حقوقی ایران مدل استقلال قوا که قرابت‌هایی با مدل تفکیک قوای نیمه‌ریاستی و نیمه‌پارلمانی دارد، با پذیرش حکومت دینی در قالب ولایت فقیه بنا نهاده شده است. بدین ترتیب نگارندگان ضمن بررسی وجوه افتراق و اشتراک نظام‌‌های تفکیک‌ ‌قوا، با تکیه بر روش توصیفی‌ ـ‌ تحلیلی توضیح داد‌‌ند که مدل پارلمانی در ژاپن چون بر دولت تفوق دارد، با اصطکاک‌‌های اجرایی بسیار کمتری مواجه و چون اقتدار تقنینی و نظارتی به‌صورت انحصاری در چارچوب دایت (پارلمان) اعمال می‌‌گردد، با تشتت هنجاری و اجرایی و حتی قضایی روبرو می‌‌گردد.