الزام قضات به صدور قرارهای جایگزین بازداشت موقت در حقوق ایران و فرانسه

نویسنده : موذن‌زادگان، حسنعلی ؛ یزدانیان، محمدرضا ؛

(‎25 صفحه – از 247 تا 271 )

چکیده:
قرارهای تامین و نظارت قضایی، به آن دسته از تصمیمات احتیاطی مقامات قضایی اطلاق می‌شود که در راستای تامین حقوق فردی و اجتماعی، به‌منظور دسترسی به متهم و حضور به‌موقع وی نزد قضات در فرآیند دادرسی کیفری برای انجام تحقیقات مقدماتی و رسیدگی صادر می‌شود. تضمین حقوق بزه‌دیده از طریق جبران ضرر و زیان وی و جلوگیری از ایجاد اخلال در روند عادی رسیدگی کیفری توسط متهم، دو هدف مهم و اساسی صدور قرار تامین در راستای الزامات دادرسی عادلانه و منصفانه می‌باشند. امروزه توسل به جانشین‌های بازداشت موقت در سطح بین‌المللی تقریبا جنبه الزامی به خود گرفته است. از جمله تحولات قانون جدید آیین دادرسی کیفری، توسعه قرارهای جایگزین بازداشت و الزام قضات به استفاده از قرارهای موصوف در فرآیند دادرسی کیفری است. صراحت و سیاق برخی از مواد قانونی در باب قرارهای تامین و نظارت قضایی دلالت بر اصل «ممنوعیت صدور قرار بازداشت والزام قضات به استفاده از قرارهای جایگزین بازداشت» دارد. در این مورد می‌توان به مواد 217، 237، 239 و 254 قانون آیین دادرسی کیفری اشاره کرد. علاوه بر موارد یاد شده، پیامدها و تبعات منفی فردی، اجتماعی و قضایی استفاده از قرار بازداشت موقت نیز نظریه «الزامی بودن استفاده از جایگزین‌های بازداشت موقت» را تقویت می‌کند. در قانون آیین دادرسی کیفری فرانسه به خصوص مواد 137، 143 و ۱۴۴ و همچنین قانون آیین دادرسی نیروهای مسلح این کشور، اصل «الزام قضات به استفاده از قرارهای نظارت قضایی جایگزین بازداشت» مورد تاکید قرار گرفته است.