تحدید تضمین‌های دادرسی عادلانه در پرتو جرم‌شناسی امنیت‌گرا

نویسنده : مهدوی پور، اعظم ؛ شهرانی‌کرانی، نجمه ؛

(‎34 صفحه – از 79 تا 112 )

چکیده:
احساس ناامنی ناشی از تحولات دهه­ نخست هزاره­ سوم در جهان سرآغازی برای اتخاذ تدابیر بی­سابقه سخت­گیرانه و سرکوب­گرانه شد که در لوای شعار مبارزه با جرم و ندای برقراری امنیت، تحقق می­یافت. بدین ترتیب در حوزه جرم‌شناسی نیز بر اثر افزایش جرایم در قرن بیستم شاهد شکل­گیری نگرش­های جدیدی هستیم که ماهیت آنها کاملاً امنیتی است. دیدگاه‌های جدید با دغدغه­ تأمین امنیت جانی و مالی شهروندان و طرح اندیشه­های کنترل­محور و ناتوان­ساز جرم‌شناسی‌های امنیت­مدار، زمینه عدول از رویکرد اصلاحی ـ تربیتی نظریات جرم­شناختی بالینی را فراهم ساختند و توسل به رویکردهای امنیت­محور و سرکوب­گر را سرلوحه­ کار خود قرار دادند. این تغییر رویکرد جهت‌گیری­های حقوق کیفری را نیز تحت‌ تأثیر خود قرار داده، چنانکه تضمین امنیت حقوقی و قضایی تحت­الشعاع تضمین امنیت جسمانی و مالی شهروندان و نظم عمومی قرارگرفته است. بدین­سان، با حاکمیت رویکردهای امنیت­مدار جرم‌شناسی و غلبه مفاهیمی همچون نظم عمومی و امنیت جامعه بر حقوق و آزادی‌های فردی آثار فراوانی بر حقوق­ کیفری کشورهای مختلف پدیدار گشته است. با پذیرش رویکرد امنیت­محور اصول و موازین حاکم بر دادرسی عادلانه در پاره­ای موارد نادیده انگاشته ­شده است. در حالی­که تأمین امنیتی پایدار، هیچ­گاه از رهگذر نادیده گرفتن حقوق دفاعی متهمان تحقق نمی­یابد. در این مقاله بر آنیم که با نگاهی متفاوت تأثیرات این رویکرد بر حقوق­ کیفری، به‌ویژه حقوق کیفری شکلی و موازین دادرسی عادلانه، را مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم.