بررسی اعتبار نظریه کارشناس از منظر فقه و حقوق

نویسنده : ساعی، سید محمد هادی ؛ ثقفی، مریم ؛

(‎24 صفحه – از 89 تا 112 )

چکیده:
نظر کارشناس، دیدگاه یک شخص متخصص و حرفه­ای است­ که دادرس از آن به­عنوان ابزاری مفید در جهت حل­وفصل دعاوی حقوقی و کیفری بهره می­گیرد. نظر مذکور، مختص حقوق کنونی نیست و از دیرباز در متون فقهی با عنوان نظر اهل خبره مورد توجه فقها بوده است. لیکن امروزه باتوجه­به تخصصی شدن علوم و مبانی، اهمیت این نهاد بیش از پیش احساس می شود؛ مضاف بر اینکه میزان اختیار قاضی در رد یا قبول نظر کارشناس به­لحاظ تاثیر آن بر سرنوشت دعاوی، بسیار حایز اهمیت است. اهمیت این بحث، زمانی بیشتر آشکار می­­شود که­ اظهارنظر کارشناس، مغایر ادله دیگر باشد. لذا هدف از این نوشتار، تحلیل نظر کارشناس در قالب امارات قانونی و قضایی، ظنون مطلق و خاص و تبیین چگونگی تصمیم­گیری قاضی در مواجهه با نظر مزبور است­ که با بررسی متون حقوقی و فقهی محقق می شود. بنابراین در راستای تحلیل مباحث مذکور، سوالات چندی مطرح می­شود، از جمله اینکه نظر کارشناس از امارات قانونی است یا قضایی؟ اختیار قاضی در پذیرش این نظر تا چه حدی است؟ باتوجه­به سابقه نظر کارشناس در متون فقهی، موضع فقها در این­باره چگونه است؟ به­منظور پاسخ به این سوالات، نوشته حاضر به روش تحلیلی تطبیقی به بررسی نظر کارشناس در حقوق و فقه می پردازد؛ به این ترتیب که نظر کارشناس و میزان اعتبار آن در حقوق، نظر اهل خبره و حجیت آن در فقه، امارات و انواع ظنون و ظن حاصل از نظر اهل خبره و سرانجام، تکلیف قاضی در اجرای نظر کارشناس را مورد تحلیل و تبیین قرار می­دهد. در نهایت، بررسی مباحث فوق و پاسخ به سوالات مطروحه به این امور می­انجامد که نظر کارشناس از امارات قضایی در حقوق و ظنون مطلق در فقه است. این نتیجه از تطبیق ظن خاص با اماره قانونی و ظن مطلق با اماره قضایی حاصل می­شود و اینکه قاضی در مواجهه با نظرکارشناس، اجباری در پذیرش بی چون­وچرای آن ندارد ولی هنگامی می­تواند از قبول آن امتناع کند که دلایل مخالفت خود را به­صورت مستند بیان نماید.