مفهوم قانون در عصر مشروطه: نویسندگان متقدم

نویسنده : راسخ، محمد؛ بخشی زاده، فاطمه؛

(‎23 صفحه – از 1 تا 23 )

چکیده:
مفهوم قانون نزد نويسندگان متقدم عصر مشروطه، از مفاهيم بنيادين و در عين حال دغدغه آميز بوده است. اين مفهوم از بستري برميخاست كه سلطه نظام سلطنتي مطلقه از يك سو، و قرائت محافظه كار و سنتي شرع گرا از سوي ديگر، امكان ايجاد و استقرار عملي قانون را در معناي حقيقي خود، با مصلحت انديشيها و گاه تلفيقاتي ناراست همراه گردانيده بود. از ميان حضور دو گفتار ريج در آن زمان ؛ يعني عرف ناشي از رفتار دلبخواهانه شاه و كارگزاران او، و شرعي كه حاملان آن، حوزه عمومي تفكر را برعهده داشتند، اين شرع بود كه به عنوان تنها ضابطه موجود، داعيه انحصاري وجود قانون را داشت. در نتيجه به نظر ميرسد مهمترين مشكل در ايجاد و بسط مفهوم جديد قانون در ايران آن زمان، اثبات وجود و يا عدم وجود نسبت ميان قانون و شرع بوده است . قانو ني كه در ذهن نويسندگان متقدم مشروطه با الزاماتي چون لزوم وضع بشري، انعكاس اراده عموم و تغييرپذيري همراه گرديده بود.