استصناع در فقه و حقوق ایران

نویسنده : سیفی زیناب، غلام علی؛ حسن زاده، منصوره؛

(‎58 صفحه – از 161 تا 218 )

چکیده:
سفارش ساخت کالاهای دست‌ساز و پذیرش این قبیل سفارشات از سوی سازنده در سوابق حقوق اسلامی تحت عنوان استصناع مورد بحث قرار گرفته است. صرفنظر از این که علمای برخی فرق و مذاهب اسلامی در صحت و اعتبار این تأسیس‌ حقوقی تردید جدی کرده‌اند،ماهیت حقوقی استصناع نیز بین فقهای اسلامی توصیف‌ واحدی نیافته است.به نظر بعضی توافق مستصنع و صانع مبنی بر ساخت کالا با طرح و مواد معین و تحویل آن به سفارش دهنده فاقد ماهیت عقدی بوده و وعد(مواعده)شناخته‌ می‌شود،اما مطابق نظر گروهی دیگر تراضی انجام گرفته داای ماهیت عقدی است.در فرض پذیرش ماهیت قراردادی استصناع هم،میان بیع(بیع مال آینده)،اجاره(مقاطعه یا پیمانکاری)،جعاله و شبه اجاره بودن این قرارداد اتفاق نظر وجود ندارد.مضافا آن که‌ ماهیت مورد نزاع استصناع منجر به بروز اختلاف در حکم لزوم و جواز این عمل حقوقی‌ نیز شده است. کاربرد فراوان مصادیق مختلف و جدید التأسیس حقوقی مورد بحث در جامعه کنونی و فقدان قانون خاص در این زمینه اقتضا می‌کند که جهت نیل به یک جمع‌بندی روشن و ارائه‌ی راه‌حل مناسب در حقوق موضوعه‌ی ایران،آراء و نظرات اعلام شده در فقه، دسته‌بندی شده و مورد توجه قرار گیرد.