روشنفکران فرانسه و انقلاب اسلامی ایران

نویسنده : خرمشاد، محمد باقر؛

(‎20 صفحه – از 315 تا 334 )

خلاصه ماشینی: آقای فرانسوا شاتوله در دائره المعارف یونیور سالیس چنین ادامه می‌دهد که روشنفکران کسانی‌ هستند که‌”فعالانه مسؤولیت و سهم و نقش خود را در مبارزه بر علیه رژیمهایی که به‌ ستم بر اندیشمندان،ادیبان و هنرمندان می‌پردازند،ادا و ایفا نموده و[بدین‌سان‌]وارد در (1)-ماجرای کاپیتان دریفوس‌ Dereyfus (5391-9581)که در اواخر قرن نوزدهم اتفاق می‌افتد بدین شرح بوده‌ است که در جمهوری سوم فرانسه یکی از افسران یهودی‌تبار ارتش فرانسه به‌نام کاپیتان دریفوس متهم به‌ جاسوسی برای آلمانها گشته و در سال 4981 محکوم به اخراج از ارتش و تبعید می‌گردد. میشل فوکو2 از اولین جاهایی که نام فوکو در مسائل ایران و مبارزات مردم این کشور علیه استبداد به چشم می‌خورد،همان سال 5791 است که او نیز در کنار سارتر به امضای اطلاعیهء مذکور می‌پردازد. آنچه که در سایر انقلابات از آن به عنوان‌”دینامیک سیاسی‌”یاد می‌شود نیز در این انقلاب به چشم نمی‌خورد:در انقلاب اسلامی مردم ایران‌”نه یک طبقهء خاص،نه‌ یک حزب معین،نه یک ایدئولوژی سیاسی مشخص و نه یک دستهء ویژه از پیشگامان‌ انقلابی که با خود همهء مردم را به داخل جریان‌[انقلاب‌]بکشاند،1دیده نمی‌شود. منحصربه‌فرد بودن انقلاب اسلامی ایران نیز در این نکته نهفته است که این انقلاب‌ (1)- Michel Foucault,”L esprit d’un Monde Sans esprit”,in Pierre Blanche et Claire Briere,Iran:la revelution au nom de Dien,Paris,Seuil,1980,P. برای دوورژه رژیم شاه تجسم و مصداق عینی همانی است که در قرن‌ هجدهم آنرا”استبداد خردمند”3می‌نامیدند:”خردمند”بدین جهت که هدف رژیم شاه‌ عبارت از تأمین و تضمین یک نوسازی اقتصادی شتابان بوده است؛و”استبداد”بدین‌ دلیل که قدرت سیاسی شاه در فقدان هرگونه مشروعیت شناخته شده و مقبول توسط شهروندان،بر فشار و سرکوب و نیز ظلم و ستم استوار بود4.