تحلیل رویکرد فقهای عامه و امامیه به روایات ناظر بر تقدم مرتبه «یدی» نهی‌ازمنکر و پیامدهای آن در حقوق اسلامی با نگاهی به مفهوم «تغییر منکر»
نویسنده : طلابکی طرقی، اکبر ؛ سجادی، سیده صدیقه ؛
(23 صفحه – از 115 تا 137 )
چکیده:
بسیاری از فقهای شیعه، به‌ویژه معاصرین، با استناد به قاعده «الأیسر فالأیسر» مراتب نهی‌ازمنکر را به‌ترتیب قلب، زبان و دست دانسته‌اند. این در حالی است که عمده روایات معصومین (ع) در این زمینه، با استفاده از الفاظی مانند انکار و تغییر منکر، مرتبه یدی نهی‌ازمنکر را بر سایر مراتب مقدّم دانسته؛ لذا یافتن دلیل تفاوت این رویکرد با ظاهر این روایات، با توجه به اهمیت تعیین مراتب و شرایط امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر ـ که مورد تأکید اصل هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است ـ ضروری می‌نماید. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی و با تمرکز بر منابع حقوق اسلامی شامل روایات، برخی اشارات تلویحی فقهای امامیه و نیز بررسی آرای برخی علمای اهل‌سنت ـ که برخی به تقدم یا انحصار مرتبه یدی در قالب مفهوم تغییر منکر پرداخته و برخی به تأخر مرتبه یدی معتقد هستند ـ، مدعی است تفاوت روایات و رویکردهای یادشده بسته به اهمیت منکر ارتکابی و زمان برخورد با منکر، در دو قالب «برخورد با جرم» و «برخورد با مجرم (پیشگیری از وقوع یا تکرار جرم)» قابل دسته‌بندی، توجیه و حتی قابل جمع بوده؛ اما روایات ناظر بر تقدم مرتبه یدی، می‌تواند نگاه رایج به شرایط وجوب مانند شرط تأثیر بر مرتکب و اصرار وی بر منکر و نیز نقش مردم در این مرتبه را تغییر داده و بر حقوق عمومی و کیفری اسلامی تأثیرگذار باشد.
آخرین دیدگاه‌ها