جایگاه اصل تناسب جرم و مجازات در حقوق کیفری ایران و انگلستان

نویسنده : سبزواری نژاد، حجت ؛

(‎32 صفحه – از 133 تا 164 )

چکیده:
ﺗﻨﺎﺳﺐ، ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ و ﻫﻤﺴﻮﺋﯽ ﻣﯿﺎن ﻣﺠﺎزات و ﺟﺮم از ﻟﻮازم ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﮐﯿﻔﺮی ﻣﺘﻌﺎدل اﺳﺖ. ﻣﺒﻨﺎﯾﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺮای ﻣﺠﺎزات از اﺻﻮل اوﻟﯿﻪ و ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﻋﺪاﻟﺖ ﮐﯿﻔﺮی و ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ آن اﺳﺖ. در ﻧﻈﺎم ﮐﯿﻔﺮی اﯾﺮان ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻻاﻗﻞ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﮐﻠﯽ و ﻓﺮاﮔﯿﺮ ﺑﺮای ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﺠﺎزات ﺑﺎ ﺟﺮم ارﺗﮑﺎﺑﯽ ﻣﮑﺘﻮب ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. ﻋﺪم وﺟﻮد اﺻﻮل ﺑﻨﯿﺎدی در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﯿﻔﺮ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻘﻨﯿﻦ و اﺟﺮا از ﻋﻤﺪه اﯾﺮادات ﯾﺎ ﺷﺎﯾﺪ ﻋﻤﺪه ﺗﺮﯾﻦ اﯾﺮاد ﻧﻈﺎم ﮐﯿﻔﺮی اﯾﺮان اﺳﺖ. ﮔﺎﻫﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺠﺎزات ﺟﺮﻣﯽ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﺣﺪاﻗﻞ و ﺣﺪاﮐﺜﺮ آن ﺑﻪ 40 ﺑﺮاﺑﺮ رﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ و دادﮔﺎه ﺑﺪون اﻟﺰام ﺑﻪ ﺗﻮﺟﯿﻬﯽ در ﺑﯿﻦ ﺣﺪاﻗﻞ و ﺣﺪاﮐﺜﺮ آن ﻣﺨﺘﺎر اﺳﺖ ﻫﺮ ﻣﯿﺰان ﻣﺠﺎزات ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﻧﻮﻋﺎ ﺗﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﺠﺎزات و ﺟﺮم دﯾﺪه ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و اﯾﻦ اﻣﺮ اﺻﻞ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﺠﺎزات ﺑﺎ ﺟﺮم را ﻣﺨﺪوش ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﯿﺎن ﻣﻌﯿﺎر ﮐﻠﯽ و ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ ﺑﺮای رﻋﺎﯾﺖ اﺻﻞ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺟﺮم ﺑﺎ ﻣﺠﺎزات از اﺻﻮل راﻫﺒﺮدی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺎم ﮐﯿﻔﺮی اﯾﺮان ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﻮد. ﺳﻮاﻟﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻄﺮح و ﺑﻪ آن ﭘﺎﺳﺦ داده ﺷﺪه اﺳﺖ آن اﺳﺖ آﯾﺎ ﻧﻈﺎم ﮐﯿﻔﺮی اﯾﺮان در ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺟﺮم و ﻣﺠﺎزات از ﻣﻌﯿﺎری واﺣﺪ ﺗﺒﻌﯿﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ؟ آﯾﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان در ﻻﺑﻼی ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﯿﻔﺮی و روﯾﻪ ﻗﻀﺎﯾﯽ ﻣﻌﯿﺎری ﺑﺮای ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻧﻤﻮدن ﺟﺮم و ﻣﺠﺎزات اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻤﻮد؟ و ﺳﻮال ﺑﻌﺪی و ﻣﻬﻤﺘﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺟﺮم و ﻣﺠﺎزات ﭼﯿﺴﺖ؟ در ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺿﻤﻦ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﯿﻔﺮی اﯾﺮان و اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎی ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن دو ﮐﺸﻮر، ﺑﻪ ﺑﯿﺎن و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻌﯿﺎر ﻫﺎی ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻧﻤﻮدن ﻣﺠﺎزات ﺑﺎ ﺟﺮم ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﺷﺪه اﺳﺖ ﺷﺪت ﺟﺮم ارﺗﮑﺎﺑﯽ ﻣﻌﯿﺎری اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮای ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻧﻤﻮدن ﺑﺎ ﻣﺠﺎزات ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﯿﺰان ﺻﺪﻣﻪ ﯾﺎ آﺳﯿﺐ وارده ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺟﺮم و ﻣﯿﺰان ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺳﺮزﻧﺶ آن، ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺷﺪت ﺟﺮم را ﺗﺸﮑﯿﻞ داده و ﺑﺮ ﻫﻤﺎن ﻣﺒﻨﺎء ﻣﯽ ﺗﻮان ﻫﻢ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻘﻨﯿﻦ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺠﺎزات ﻧﻤﻮده و ﻫﻢ در ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺟﺮا و ﺻﺪور رای در دادﮔﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻧﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﻀﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻧﻤﻮدن ﺟﺮم و ﻣﺠﺎزات را ﻣﺤﻘﻖ ﺳﺎﺧﺖ.