«تفاوت یا تساوی دیه ی انگشتان» پژوهشی در مبانی فقهی ماده ی 641 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392

نویسنده : سلطانی، عباس علی ؛ محمدیان، علی ؛

(‎24 صفحه – از 15 تا 38 )

چکیده:
دیه ی قطع مجموع انگشتان، اعم از دست یا پا، برابر با دیه ی کامل انسان است ؛ اما اگر برخی انگشت ها قطع گردد، آیا هر انگشت سهم مساوی با دیگر انگشتان دارد، یا انگشت ابهام سهم بیشتری دارد؟ در پاسخ به سوال مزبور دو دیدگاه عمده در فقه امامیه پدیدار گشته است . بیشتر فقهاء بلکه مشهور ایشان قائل به نظریه ی تساوی گردیدهاند؛ در مقابل گروهی از فقهاء قائل به نظریه ی تفضیل گشته و سهم انگشتان را در استحقاق دیه متفاوت دانسته اند. ایشان برای انگشت ابهام (شست ) ثلث دیه ، و برای چهار انگشت دیگر دو ثلث دیگر را ثابت دانسته اند. نظریه ی تفضیل اقبال آیت الله خویی و فقهای منتسب به مدرسه فقهی ایشان (مکتب نجف ) را به همراه داشته است . قانون مجازات اسلامی مصوب ١٣٩٢ نیز در مادهی ٦٤١ از دیدگاه قائلین به تساوی تبعیت کرده و در این زمینه چنین مقرر داشته است : «دیه ی هر یک از انگشتان اصلی دست ، یک دهم دیه کامل است ». نوشتار حاضر با ارزیابی دیدگاه طرفین و ادله ای که به آن استناد کردهاند، چنین نتیجه گیری نموده است که دیدگاه قائلین به تفضیل از قوت و استحکام بیشتری برخوردار بوده، و آن چه از بازخوانی ادله استظهار میشود این است که باید در استحقاق دیه بین انگشت ابهام و سایر انگشتان قائل به تفاوت گردید.