مسؤولیت مدنی شخص خوددار (تقصیر از نوع فعل سلبی یا ترک فعل)

نویسنده : قاسم زاده، سید مرتضی ؛

(‎21 صفحه – از 51 تا 71 )

خلاصه ماشینی: “گفتار دوم-حقوق تطبیقی بند یکم-حقوق اسلام 9-سابقه امر و بیان مسأله ترک فعل در حقوق اسلامی تحت عنوان کف و خودداری از کمک آمده است:مسأله این است که آیا صرف خودداری در صورتی که سبب تلف مال دیگری باشد موجب ضمان است یا نه؟برای مثال هرگاه شخصی مال دیگری را در حال سوختن در آتش ببیند و با وجود اینکه قدرت بر خاموش ساختن آتش و آزاد ساختن اموال را دارد، از هرگونه اقدام و خاموش ساختن آتش خودداری کند در نتیجه اموال در لهیب شعله‌های آتش بسوزند و تلف شوند یا کسی از کنار مال گم شده‌ای(لقطه) عبور کند و با اینکه آنرا در معرض تباهی و تلف شدن می‌بیند در عین حال آن را رها کند و بر ندارد و آن مال تلف گردد آیا مقصر و مسؤول است؟ حقوقدانان و فقهای اسلام در این گونه موارد و بطور کلی در خصوص مسؤولیت ناشی از ترک فعل یا فعل سلبی اختلاف نظر دارند:گروهی معتقدند که ترک فعل هم مانند فعل ایجاد مسؤولیت می‌کند اما گروه دیگر عقیده دارند فقط فعل ایجابی ضمان آور است و فعل منفی ایجاد مسؤولیت نمی‌کند. از طرف دیگر قرائنی در قوانین موضوعه موجود است که افراد تحت شرایطی ملزم به برطرف نمودن زیان و جلوگیری از وقوع خطر یا تشدید نتیجه آن گردیده‌اند بنابراین اگر برای کسی امکان جلوگیری از ضررها و رفع مخاطرات جانی و مالی موجود باشد بدون اینکه خطری متوجه خود او یا دیگران شود و با وجود استمداد یا دلالت اوضاع و احوال بر ضرورت کمک از اقدام به این امر خودداری نماید مقصر بوده و در حدودی که قانون پیش بینی کرده است مجازات خواهد شد و در ارتباط با همین وظیفه قانونی اگر ضرر و زیان مادی هم متوجه شخص گردیده باشد باید آنها را نیز جبران نماید.”