مسوولیت معتوه در حقوق کیفری ایران با نگاهی به حقوق مصر

نویسنده مسئول : شاکری، ابوالحسن؛ نویسنده : سلیمانی، سجاد؛

(‎22 صفحه – از 133 تا 154 )

چکیده:
در حقوق کیفری ایران انسان‌ها فقط به عاقل یا مجنون تقسیم نمی‌شوند، بلکه اشخاصی هم هستند که از یک طرف در تعریف مجنون موضوع ماده 149 قانون مجازات اسلامی قرار نمی‌گیرند و از طرف دیگر متعارفا عاقل هم نیستند، سن عقلی این افراد کم‌تر از سن جسمی آن‌ها در حد اطفال متأثر از نقصان عقل می‌باشد که در فقه معتوه نام دارند. ماده ۹۱ قانون مجازات اسلامی به مفاهیم متعدد نقصان عقل، یعنی نداشتن درک حرمت یا ماهیت رفتار مجرمانه و وجود شبهه در رشد و کمال عقل توجه کرد، این افراد در عرف تحت عنوان مبتلایان به انواع بیماری‌های روانی عقب‌ماندگی ذهنی، دلیریوم (روان آشفتگی) و دمانس (زوال عقل) شناخته می‌شوند. با توجه به ماده 140 قانون مزبور که شرط مسؤولیت کیفری را عقل بیان داشته، معتوه را که ناقص‌العقل است، نباید در صورت ارتکاب هر جرمی واجد مسؤولیت کیفری دانست، از آنجا که مجازات فرع بر مسؤولیت کیفری است، محکوم‌کردن معتوه مرتکب جرم موجب حد یا قصاص به این مجازات‌ها فاقد توجیه و حتی باید گفت محکومیت به مجازات مذکور در ماده 89 قانون فوق‌الذکر هم محل تامل است، شایسته است آن‌ها در صورت ارتکاب جرائم موجب حد، قصاص یا تعزیر به اقدامات تأمینی و تربیتی محکوم شوند. در حقوق مصر عته داخل در معنی عاهات عقلی حکم جنون را دارد که مورد انتقاد است.