نگاهی کارکردگرایانه به قاعده فقهی اعراض

نویسنده : رضایی راد، عبدالحسین؛

(‎28 صفحه – از 131 تا 158 )

چکیده:
در این مقاله، قاعده فقهی اعراض که در منابع فقهی به گونه ای روشن و مبسوط مورد بحث قرار نگرفته، ولی در حقوق مدنی ایران مبنای بعضی از قوانین بوده و ابهاماتی را برمی انگیزد، با هدف ارتقای قوانین موضوعه ایران و افزایش جنبه های کاربردی انها و در جهت تامین هر چه بیشتر امنیت مالی جامعه، مورد دقت بیشتری قرار می گیرد. همچنین، ضمن مطالعه قوانین بعضی کشورها و مقایسه آنها با دیدگاه های فقهای شیعه – که به طور پراکنده در آثار فقهی مطرح شده است – تلاش می شود حلقه های مفقوده این قاعده مهم را که در صحنه عمل و اجرا باعث سردرگمی قانونگذاران و مجریان شده، بیابد و نظریه درست در هر مورد را پیشنهاد کند. در نهایت نیز میزان کارآمدی و کاربرد این قاعده در هر مورد با توجه به مبانی و ادله آن مورد ارزیابی قرار داده شود. مسائلی که این تحقیق در صدد تبیین و اثبات آنها برآمده، عبارت اند از: میزان قابلیت تعمیم این قاعده، چگونگی اثبات اعراض و تفاوت مال معرض عنه و مال مفقود و متروک، عدم تاثیر اعراض در صورت رجوع مالک یا وجود احتمال رجوع و همچنین نتیجه اعراض در حقوق جمعی و مشترک و در نهایت عدم سلب مالکیت در اثر اعراض در اموال غیر منقول.