کژتابی ساخت زبانی در اصل نودونهم قانون اساسی

نویسنده : خلیلی، محسن؛

(‎28 صفحه – از 54 تا 81 )

چکیده:
اصل نود و هشتم قانون اساسی ایران، به مساله ی تفسیر قانون اساسی، اختصاص یافته است. یکی از جنجال انگیزترین تاسیسات حقوقی پس از انقلاب اسلامی، مساله ی نظارت استصوابی است. شورای نگهبان، درباره ی نظارت بر انتخابات، موضوع اصل نود و نهم قانون اساسی، نظریه ای تفسیری )به تاریخ یکم خرداد ماه 1370) داد و آن را استصوابی، و شامل تمام مراحل اجرایی انتخابات از جمله تایید و ردّ صلاحیّت کاندیداها، دانست. در دستور زبان فارسی، در جمله های مرکّب هم پایه، نهادهای هم مرجع با نهاد پیشین و نیز دیگر سازه های نحوی یکسان، از روساخت جمله های همپایه حذف می شوند. اصل نود و نهم قانون اساسی، در حقیقت، پنج جمله ی همپایه است که با درنظرداشتن قاعده ی عطف در دستور زبان، به یک جمله، تبدیل شده است. خوانش دوباره ی اصل نود و نهم قانون اساسی، با پذیرش این انگاره که تفسیر رسمی اصول قانون اساسی، ارزشی مطابق با خود قانون اساسی دارد، سبب می شود، خواننده بتواند رونمایه ی اصل 99 را به طریقی دیگر، نیز بخواند. نگارنده، با تکیه بر ساختار دستوری زبان فارسی، تلاش می کند نشان دهد که نظارت استصوابی بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری و ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی، ممکن است درست به نظر آید؛ ولی، مفهوم نظارت استصوابی در مراجعه به آراء عمومی و مراجعه به همه پرسی، نادرست است.