صلاحیت کیفری مراجع قضایی در فضای سایبر

نویسنده : فروغی، فضل الله؛ البو علی، امیر؛

(‎46 صفحه – از 311 تا 356 )

چکیده:
يکي از مسائل جديد که به موازات تحول و پيشرفت تکنولوژي در زمينۀ فناوري اطلاعات و ارتباطات به‌ویژه با ايجاد دنيايي مجازي جديد به نام «فضاي سايبر» به وجود آمده است مسألۀ چگونگي تعيين مرجع قضايي صالح جهت رسيدگي به جرائم ارتکابي در فضاي مذکور است. چون بر اساس قواعد سنتي مهم‌ترین ضابطۀ تعيين صلاحيت مراجع قضايي کيفري، مکان وقوع جرم مي‌باشد و در فضاي جديد سايبر، که يک فضايي مجازي و فارغ از مکان مي‌باشد، چنين ضابطه‌اي قابل اجرا نبوده و يا مستلزم تعديل ويژه مي‌باشد. در همين راستا برخي سعي کرده‌اند همان قواعد سنتی ناظر بر صلاحيت کيفري مراجع قضايي را با نگرشي جديد در اين فضا اجرا کنند و برخي ديگر با طرح تئوري‌هاي نو در خصوص صلاحيت، از قبيل« فضاي سايبر به عنوان يک فضاي آزاد بين‌المللي» و يا پیش‌بینی دادگاهي ويژه به نام« دادگاه ديجيتالي يا سايبري» و يا صلاحيت «دادگاه ذي ارتباط منطقي با جرم» را مطرح کرده‌اند. کشور ایران در قانون مجازات جرائم رایانه‌ای در ماده 28 تئوری اول یعنی اجرای قواعد سنتی با نگرشی جدید را اتخاذ کرده است. در اين مقاله سعي شده است هر يک از تئوري‌هاي مطرح شده در اين زمينه مورد نقد و بررسي قرار گيرد و در نهايت یک معیار تلفیقی ارائه گردد، با این توضیح که تا جایی که قواعد سنتی قابل اجرا باشند همان قواعد اجرا می شوند و در غیر آن صورت تئوری صلاحیت دادگاه ذی ارتباط منطقی با جرم به عنوان ضابطه نهایی پذیرفته شود.