سنجش آیین‌نامه‌نویسی شورای‌نگهبان؛ مبانی، قلمرو و نظارت‌پذیری

نویسنده : نیکونهاد، حامد؛ نویسنده مسئول : اورنگی، شبنم؛

(‎26 صفحه – از 11 تا 36 )

چکیده:
آیین‌نامه نویسی از صلاحیت‌های تأثیرگذار و حساس حکمرانی است. مقامات حکومتی با بهره‌مندی از این ابزار قاعده‌گذاری، به صورت مستقیم و غیرمستقیم چارچوبهای رفتاری برای شهروندان تعریف می‌کنند. شورای نگهبان به مثابه یگانه مرجع پاسدار تقنینی قانون اساسی، با صلاحیت‌های منحصربه فردی در قانون اساسی تثبیت شده که تفسیر قانون اساسی و نظارت بر انتخابات در شمار این کارویژه‌هاست. ملاحظه سوابق تقنینی حاکی از آن است که این شورا در راستای ایفای وظایف اساسی خود، رأسا یا حسب تصویب قانونگذار عادی مبادرت به وضع آیین نامه‌های گوناگون کرده است. این نوشتار دل‌مشغول شناسایی مبنای موجهه صلاحیت آیین نامه نویسی شورای نگهبان، دامنه موضوعی و حکمی این صلاحیت و امکان نظارت بر آیین‌نامه های مصوب این شورا است. یافته‌های تحقیق نشان می دهد که شورای نگهبان به اقتضای صلاحیت‌های مقرر در قانون اساسی و اقتضائات اداری آنها صلاحیت آیین نامه نویسی دارد. قلمرو صلاحیت شورا در آیین نامه نویسی به لحاظ موضوعی محدود به صلاحیتهای مقرر در قانون اساسی و عمدتا موضوع اصول 4، 85 و 91 تا 99 است. حد و مرز این صلاحیت شورا به لحاظ حکمی، وفاداری به نصوص قانون اساسی، رعایت حریم صلاحیتی سایر نهادها و ارکان حقوق اساسی و نیز اکتفا به ضرورت در وضع قاعده است. به لحاظ نظارت پذیری نیز چنین حاصل شد که نظارت قضایی دیوان عدالت اداری بر مصوبات شورا نافی استقلال شورا نیست و لازمه تضمین قانونمداری و عمل به اصل 173 است.