مقایسه نظریه هاردشیپ و فورس ماژور در اصول حقوق قراردادهای بازرگانی، اصول حقوق قراردادهای اروپایی و حقوق ایران

نویسنده : شریفی، سید الهام الدین؛ صفری، ناهید؛

(‎22 صفحه – از 107 تا 128 )

چکیده:
تغییر ناگهانی اوضاع و احوال یکـی از مشـکلات طـرفین بـه ویـژه در قراردادهـای مسـتمر و طولانی مدت است . التزام به اصل لزوم قراردادها و اعتقاد به اجرای قرارداد اولیه در وضـعیت جدید مورد قبول هیچ یک از نظامهای حقوقی قرار نگرفته اسـت . بـرای پاسـخگویی بـه چنـین وضعیت هایی نظریات مختلفی در نظامهای حقوقی مختلف مطرح شده است که در ایـن مقالـه دو نظریه مهم یعنی نظریه هاردشیپ ١ و نظریـه فـورسمـاژور٢ مـورد تجزیـه و تحلیـل قـرار می گیرد. نظریه هاردشیپ ناظر به وضعیتی است که در نتیجه حادثه غیر قابل پیش بینی و خارج از کنترل، اجرای تعهد قراردادی بدون آنکه غیـرممکن شـود، بـه نحـو فـوقالعـادهای دشـوار و پرهزینه می گردد. نظریه فورسماژور ناظر به وضعیتی اسـت کـه در نتیجـه بـروز حادثـه ای ناگهانی و گریز ناپذیر که قابل انتساب به متعهد نباشد، اجرای تعهد کاملا غیرممکن گردد. با توجه به تحلیل های صورت گرفته این دو نظریه از این حیث که هـر دو نـاظر بـه تغییـراوضاع و احوال هستند و هر دو استثنایی بر اصل لزوم قراردادها تلقی مـی شـوند و همچنـین عناصر تحقق آن دو تا حد زیادی یکسان است ، مشـابهت دارنـد. بـا وجـود ایـن مشـابهت هـا، تفاوت های قابل ملاحظه ای نیز میان آنها وجود دارد که مهم ترین و بارزترین آنها این اسـت که هاردشیپ ناظر به دشوار شدن اجرای تعهد و فورس ماژور ناظر به غیرممکن شدن اجرای تعهد است . علاوه بر این تفاوتهای کاربردی دیگری از جملـه تفـاوت در اثـر از وجـوه بـارز افتراق این دو نظریه است . در حالی که هاردشیپ با پذیرش سازوکارمذاکره و تعـدیل ، سـعی در استمرار رابطه قراردادی دارد، فورس ماژور با اثـر انحـلال و در مـواردی تعلیـق معافیـت اعطا می کند.