صلاحیت معوق دیوان بین المللی دادگستری با تأکید بر رأی دیوان در اختلاف میان دولت های جیبوتی و فرانسه (2008)

نویسنده : زمانی، سید قاسم؛ کوشا، سهیلا؛

(‎30 صفحه – از 163 تا 192 )

چکیده:

به رغم ممنوعیت تهدیددرروابط بین المللی ولزوم حل وفصل مسالمت آمیزاختلافات صلاحیت دیوان بین المللی دادگستری به رضایت طرفهای اختلاف مبتنی گشته اسـت . درایـن خصـوص نحوه ابراز رضایت طرفهای اختلاف اهمیت چندانی نـدارد. اساسـنامه دیـوان ، صـور مختلـف اعلام رضایت به صلاحیت دیوان در قالب اعلامیه های یک جانبه ،موافقت نامه مراجعه به دیوان و اندراج شرط مراجعه به دیوان در موافقتنامـه هـای بـین المللـی را مـورد تصـریح قـرار داده اسـت . علاوهبراین در آیین دادرسی دیوان صلاحیتی فراتر از مـوارد مصـرح در اساسـنامه دیـوان تحـت عنوان صلاحیت معوق ١ نیز پیش بینی شده است . دولت خوانده طبق این قاعده می تواندرضایتش را به طرح دادخواست یک جانبه خواهان به صورت ضمنی یا صریح پس از اقامـه دعـوی ابـراز دارد. این صـلاحیت بـرای اولـین بـار در زمـان دیـوان دائمـی بـین المللـی دادگسـتری در قضـیه «ماوروماتیس » مطرح گردید که به تدریج جای خود را در رویه قضایی بین المللی بـاز نمـود. بـه گونه ای که امروزه این صلاحیت در رویه قضایی دیوان بین المللی دادگستری تثبیت شـده اسـت و می تواند مبنای قابل اتکایی برای صلاحیت دیوان در رسیدگی های ترافعی باشد. در ایـن مقالـه در راستای بررسی ابعاد و چالش های حقوقی احـراز صـلاحیت معـوق در دعـاوی مطروحـه ، بـه بررسی رای دیوان در این خصوص تحت عنوان «برخـی مسـائل خـاص مـرتبط بـا همکـاری دو جانبه در امور کیفری (جیبوتی علیه فرانسه ، ٢٠٠٨)» و چالش ها و ابهامات مربوطـه ، یعنـی «نحـوه احرازرضایت خوانده»، تشخیص قلمرو رضایت ابراز شده، مراجع ذیصلاح برای ابرازرضایت خوانده،رابطـه بـین صـلاحیت معـوق وسـایر صـلاحیتها، تـاثیرات قاعـدة صـلاحیت معـوق بـر حاکمیت دولت هاوتاثیرات آن برمنافع ملی وبین المللی دولتها»پرداخته میشود