بررسی مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قانون مجازات اسلامی

نویسنده : ابراهیم پور، محمد سعید ؛ جوانمرد، بهروز ؛

(‎18 صفحه – از 185 تا 202 )

چکیده:
پذیرش مسئویت کیفری اشخاص حقوقی در نظام های حقوق کیفری همواره محل تامل بوده و هیچگاه به صراحت کامل مورد تقنین قرار نگرفته است. اهداف سنتی جرم شناسانه و اصول بنیادین حقوق کیفری مانع از آن بوده تا بتوان بر این اشخاص، مسئولیت کیفری را منتسب نمود. انتساب مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در اغلب نظامهای حقوقی برپایة دلیل های معتنابهی چون تصنّعی بودن این اشخاص، عدم اهلیّت جنایی، عدم تناسب مجازات با ماهیّت آنها، عدم تامین هدف های مجازات، به ویژه اصلاح و بازپروری، نقض اصل شخصی بودن مجازات و تخصص در هالهای از ابهام و نفی قرار داشت امّا ضرورتهای اجتماعی و نقش فزایندة اشخاص مزبور در تحوّلهای اجتماعی و نیز در اختیار داشتن منبعهای خطر و دخالت گسترده در ارتکاب جرائم مختلف اقتصادی، صنعتی، زیست محیطی، بهداشت، حمل و نقل، جرائم علیه اشخاص و امنیت و عدم تکافوی ضمانت اجراهای غیرکیفری در پیشگیری از اینگونه رخدادها، پذیرش مسئولیت کیفری آنها را اجتناب ناپذیر کرد. نظام کیفری ایران در سال ١٣٩٢ شمسی، مسئولیّت کیفری اشخاص حقوقی را نه به عنوان یک استثنا، بلکه به عنوان یک قاعده مورد پذیرش قرار داد. در این نوشتار برآنیم تا ابتدائا مبانی مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی را بررسی نموده و پس از آن جرائم قابل انتساب و نهایتا استثنائات این مسئولیت برای اشخاص حقوقی شرح و توضیح دهیم.