اقلیت ها، خودمختاری قضایی و اصل عدم تبعیض: بررسی مقایسه ای موارد تعارض قوانین مدنی کشورها با قوانین احوال شخصیه اقلیت ها

نویسنده : هاشمی اردستانی، کامران؛

(‎20 صفحه – از 95 تا 114 )

چکیده:
تجربه مسلمانان در زمينه حفظ هويت اقليت ها برگرفته از حقوقي است كه از ديرباز براي اقليت هاي عمده مذهبي قائل شده اند كه يكي از آنها پذيرش يك نوع خودمختاري ـ به ويژه خودمختاري قضايي ـ در برخي امور داخلي و نيز قوانين خانواده بوده است. اين مقاله ضمن اينكه ارائه هرنوع خودمختاري قضايي به اقليت ها را اصالتاً امري مثبت ارزيابي مي نمايد، آثار تبعيض آميزي كه ممكن است به هنگام پذيرش اين نوع خودمختاري براي آنها در موارد تعارض بين قوانين مدني كشور و يا قوانين مذهبي اكثريت با قوانين مربوطه اقليت ها بروز نمايد را به صورت مقايسه اي در قوانين و رويه قضايي كشورها مورد بررسي قرار داده است. جهت بررسي دقيق تر موضوع اين نوشتار تبعيض را به دو نوع تبعيض مستقيم و تبعيض غيرمستقيم تفكيك مي كند؛ تمايزي كه در ادبيات حقوق بشر كمتر مورد توجه قرار گرفته است. از اين حيث نمي توان ميان افراد تفاوت قائل شد؛ دو نتيجه مهم در روابط داخلي و بين المللي پديدار مي شود: نخست اينكه، شهروندي نماد هويت ملي همه اشخاصي به شمار مي آيد كه در آن كشور ساكن هستند؛ دوم اينكه، با كمي دقت مي توان دريافت كه در برخورداري از حقوق بنيادين و مطالبه آن براي تمامي انسان ها در يك كشور، تفاوتي ميان اتباع و ديگر افراد وجود ندارد. هر چند هر دو فرض به نوعي با چالش روبه رو هستند، در اين مقاله مباني نظري و آثار حقوقي و اجتماعي آنها بررسي خواهد شد.