مفهوم اشتباه در شخص طرف قرارداد و تأثیر آن بر قرارداد (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و فرانسه)

نویسنده : محسنی، سعید؛ شفیع زاده خولنجانی، مصطفی؛

(‎31 صفحه – از 109 تا 139 )

چکیده:
اشتباه، اعتقاد (پندار یا تصور) نادرست یا غیردقیق از واقعیت در خصوص یکی از عناصر عمل حقوقی است که دارای آثار متفاوتی بر اراده (قصد و رضا) است . اشتباه یکی از عیوب اراده در عرصه قراردادها است . مواد ١٩٩ تا ٢٠١ قانون مدنی به بیان احکام کلی اشتباه پرداخته است . از آن جایی که مواد مزبور از قانون مدنی فرانسه ، اقتباس گردیده و ضمانت اجرای اشتباه در آن نظام حقوقی ، متفاوت با فقه امامیه است ، قانونگذار برای بیان ضمانت اجرای اشتباه، از تعابیر مبهم همچون «خلل » استفاده نموده است . مساله مزبور باعث بروز اختلافاتی میان حقوقدانان نیز گردیده است . اشتباه در حقوق فرانسه بسته به اهمیت و درجه آن، گاه بی اثر بوده، گاهی مانع تشکیل قرارداد بوده و «بطلان مطلق » را در پی دارد و در برخی موارد که عنوان عیب اراده را پیدا می کند، موجب «بطلان نسبی » می گردد. لیکن در حقوق ایران که مبتنی بر فقه امامیه است ، اشتباه در مواردی فاقد اثر و در مواردی موثر بر قرارداد می باشد. اثر اشتباه نیز یا «بطلان » (بطلان مطلق ) و یا «خیار فسخ » است و اشتباه هیچ گاه باعث «عدم نفوذ» قرارداد نمی شود.