تناسب حکم و موضوع در نظرهای فقهی و اصولی امام خمینی
نویسنده : منتظرقائم، مهدی ؛
(21 صفحه – از 437 تا 457 )
چکیده:
بعضی از استنباطهای فقها ممکن است با ارتکازات عقلایی سازگار نباشد، و یا احکام با موضوعات آن تناسب نداشته باشد و فقه و شریعت را نامتناسب و نامعقول جلوه دهد. درحالیکه بررسی اجمالی فقه نشان میدهد بسیاری از فقها، و بیش از همه امام خمینی، لزوم «تناسب عقلایی مسائل شرعی» را پذیرفته، آن را به عنوان «قرینه لبّی» موجب «ظهور دلیل در حکم متناسب با موضوع» دانسته و در تعارض قرینه عقلایی با قرائن لفظی، فهم عقلا را مقدم داشتهاند. علاوه بر نقش «ظهور سازی»، که جایگاه این تناسب را در «اصول فقه» نشان میدهد، برای لزوم وجود تناسب بین موضوع و حکم شرعی به چهار دلیل نقلی نیز میتوان تمسک کرد. امام خمینی در بسیاری از اجتهادهای خود برای «شناخت ویژگیهای موضوع و حکم، توسعه حکم، اطلاق و انصراف بعضی از ادله لفظی« به «تناسب حکم و موضوع» استناد کردهاست. کثرت این استنادها شبهه «عدم تناسب حکم و موضوع مسائل فقهی» را تضعیف میکند.
آخرین دیدگاهها