اسلام، تفکر سیستمی، شیوه قانونگذاری

نویسنده : میرخانی، عزت السادات ؛

(‎8 صفحه – از 5 تا 12 )

خلاصه ماشینی: “لازمه این امر تحقق اندیشه سیستمی در عرصه اجتهاد و قانونگذاری و نیز هماهنگ سازی در عرصه‌های عملی است که این امر در تاریخ اجتهاد شیعه پیشینه‌ای درخشان دارد و فقیهانی چون شیخ طوسی، ابن ادریس، محقق حلی و علامه حلی، شهیدین، محقق اردبیلی، محقق کرکی، وحید بهبهانی، شیخ انصاری و مرحوم مظفر هر کدام در زمان خویش برغم محدودیت‌ها و محکومیت‌ها اقدامات ارزشمندی نموده‌اند و در برابر مسائل زمان خود حتی خارج از گستره فقه شیعی و ایراداتی که در عرصه برون دینی مطرح می‌گردیده، سکوت ننموده‌اند و عالمانه و مخفیانه وارد عرصه پیکار علمی شده‌اند. بایستی توجه داشت که طعنه‌ها، ایرادها و کج فهمی‌ها یا ارائه عقلانیت بریده از وحی بر اساس انسان محوری، فقط از مختصات عصر ما نمی‌باشد؛ بلکه پیشینه‌ای مکرر در تاریخ فقه نیز داشته چنان که وقتی فرق مختلف و مشرب‌های درون دینی و برون دینی بر پایه ظنون عقلیه (از قبیل استحسان، استقراء، قیاس و استصلاح) در مقابل شیعه قد علم می‌نمودند و فقاهت شیعی را به جمود و سطحی‌گرایی و نص پذیری محکوم می‌ساختند، و از طرفی سلطه حاکمان و امیران دنیامدار زندگی را بر فقیهان تلخ و حتی حریم خصوصی آنان را مورد حریق و تجاوز قرار می‌دادند، برغم تمامی این مشکلات فقیه اندیشمند و مشهوری چون شیخ الطائفه همچنان با استقامت علمی می‌ایستد و با زبان و قلمش حقانیت و عقلانیت و اصول‌گرایی را در فقه شیعی ترسیم می‌نماید.”