جستاری انتقادی در مبانی فقهی ماده 665 قانون مجازات اسلامی (نقد نظریه فزونی دیه بیضه چپ با تکیه بر نصوص شرعی و علم پزشکی)
نویسنده : صادق‌پور، محمدجعفر؛ زرگریان، طه؛ فاطمی‌نیا، یوسف؛
(26 صفحه – از 169 تا 194 )
چکیده:
بسیاری از فقهای امامیه، حکم دیه بیضه‌ها را به عنوان استثنایی بر قاعده اعضای زوج و فرد عنوان کرده و از همین رهگذر برای بیضه چپ، بیش از بیضه راست، دیه مقرر نموده‌اند. ماده 665 قانون مجازات اسلامی نیز با پیروی از این دسته از فقها، انعکاسگر همین دیدگاه است. این انگاره، از یکسو نتیجه رجوع به برخی نصوص شرعی است که در آن‌ها بر فزونی دیه بیضه چپ تصریح شده و از سویی دیگر، حاصل رویگردانی از قاعده کلی دیه اعضای زوج و فرد و نیز باور به تخصیص آن به واسطه برخی روایت خاصه می‌باشد. با این حال، با تتبع در آرای فقها می‌توان دریافت معتقدان به فزونی دیه بیضه چپ، خود بر یک رای نیستند، بلکه در میزان این فزونی، اختلاف نظرهای فراوانی دارند. این اختلافات که ذیل نظریات «دو ثلث و یک ثلث»، «دو ثلث و نصف»، «تمام و نصف» و «شیخ و شاب» بررسی خواهند شد، جملگی متکی به روایات باب می‌باشند. در کنار این رویکرد، مشهور فقها معتقد به تساوی دو بیضه در مقدار دیه شده‌اند. در این نوشتار با استفاده از روش کتابخانه‌ای و با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی، ضمن برشمردن تمامی دیدگاه‌های فقهی در این زمینه و بررسی ادله هر یک، نظریه‌ای اختیار می‌شود که از یکسو منطبق بر موازین و قواعد اساسی فقهی است و از دیگر سوی، با دستاوردهای دانش پزشکی، در تعارض نیست.
آخرین دیدگاه‌ها