بررسی تطبیقی رهیافت‌های حقوقی ثبت اختراع سلول‌های بنیادی انسانی با تاکید بر رویه‌های قضایی اروپا و ایالات متحده
نویسنده : غلامی باغ طاوسی، سحر؛ نویسنده مسئول : پروین، محمد رضا؛
(32 صفحه – از 201 تا 232 )
چکیده:
سلول‌های بنیادی انسانی یکی از منابع مهم پزشکی جهت درمان بیماری‌های مختلف و از حوزه‌های پرچالش حقوق ثبت اختراعات محسوب می‌شوند. دامنه این چالش متناسب با رویکردهای حقوقی کشورها معطوف به نحوه احراز شرایط ماهوی از یکسو و ملاحظات اخلاقی به خصوص در زمینه سلول‌های بنیادی جنینی، از سوی دیگر می‌باشد. بر این اساس، اگرچه این سلول‌ها به شرط احراز معیارهای ماهوی می‌توانند موضوعات قابل ثبتی محسوب شوند، لیکن به استناد برخی ملاحظات نظم عمومی و اخلاق حسنه ممکن است به عنوان اختراع، قابل بهره‌برداری نباشند. بررسی پرونده‌های ذی‌ربط در اتحادیه اروپا و ایالات متحده نشان از تفاوت رویکرد این کشورها دارد. تأکید بیشتر آمریکا بر روی مطابقت اختراعات این حوزه با شرایط ماهوی و حساسیت اتحادیه اروپا بیشتر بر روی مطابقت آن‌ها با نظم عمومی و اخلاق حسنه می‌باشد. با پیشرفت تکنولوژی و دستیابی به انواع مختلف سلول‌های بنیادی از راه‌هایی به جز تخریب جنین نظیر تکنولوژی انتقال هسته سلول سوماتیک، سلول‌های بنیادی القا شده و… مباحث حقوقی ثبت این سلول‌ها متحول شده است. درحقیقت، به واسطه دستیابی به این سلول‌ها بدون تخریب جنین و فرآیندهای صورت‌گرفته بر روی آن‌ها مانند آنچه در سلول‌های بنیادی القایی صورت می‌گیرد، دیگر نمی‌توان اختراعات این حوزه را به دلیل مشابهت با حالت طبیعی موجود در بدن انسان و یا تضاد با حفظ کرامت انسانی کاملاً نادیده گرفت. در این مقاله رهیافت‌های حقوقی ثبت اختراع سلول‌های بنیادی انسانی بر مبنای رویه‌های قضایی اخیر اروپا و ایالات متحده مورد بررسی قرار گرفته و روش تحقیق حاضر تحلیلی ـ تطبیقی مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای است. در خاتمه نتیجه‌گیری شده علی‌رغم تفاوت دیدگاه‌ها، روند ثبت این اختراعات به ویژه به لحاظ کاربردهای درمانی مهم و متعدد آن‌ها رو به افزایش بوده و چالش‌های ذی‌ربط نیز به نحو مقتضی از طریق رویه‌های قضایی مدیریت شده است.
آخرین دیدگاه‌ها