حق دسترسی به اطلاعات و کپی رایت در فضای مجازی

نویسنده : حبیبی مجنده، محمد؛

(‎29 صفحه – از 7 تا 35 )

چکیده:
کپی‌رایت یا حقوق مولف و حق دسترسی به اطلاعات به گفتمان‌های رایج در فضای مجازی تبدیل شده است. تعارضی اولیه یا واقعی میان این دو وجود دارد، چراکه کپی‌رایت با اعطای حقوق انحصاری به دارندگان آن دسترسی به اطلاعات مندرج در آثار ادبی و هنری را کنترل می‌کند، در حالی که حق دسترسی به اطلاعات به عنوان جلوه‌ای از حق بنیادی بشری آزادی بیان مستلزم دسترسی به اطلاعات مشمول کپی‌رایت است. این تعارض که زمانی به سطح داخلی محدود بود، هم‌اینک با پیشرفت و گسترش فناوری‌های ارتباطات و دیجیتال‌شدن اطلاعات برخوردار از کپی‌رایت توجه بین‌المللی را به خود معطوف داشته است. سازمان جهانی مالکیت فکری اولین نهاد بین‌المللی بود که متوجه چنین تنشی شد، ولی بر این باور بود که راهکار استثناها و محدودیت‌ها در کپی‌رایت قادر است این تنش را برطرف کند، اما این راه حل با چالش‌هایی برخاسته از عوامل گوناگون رو به رو است. نویسنده مقاله کنونی بر این دیدگاه است که ساز و کار استثناها و محدودیت‌ها برای کارآمدی در حل تعارض کپی‌رایت و حق دسترسی به اطلاعات نیازمند تقویت از رهگذر رویکرد حقوق بشری به استثناها و محدودیت‌ها، از یکسو و تاکید بر تعهدات دولت‌ها به ویژه تعهد به همکاری بین‌المللی در زمینه احترام، حمایت و برآورده‌ساختن حق بشری دسترسی به اطلاعات است.